آندوسکوپی چیست و چه فواید و عوارضی دارد؟

آندوسکوپی یک روش مؤثر و معمول برای تشخیص بیماری های مختلف از جمله مشکلات گوارشی است. از فواید آندوسکوپی می توان به تشخیص دقیق تر و بهتر بیماری آن هم به طور تصویری و واضح اشاره کرد. تانما در این مطلب ضمن بیان کابرد آندوسکوپی، خطرات آندوسکوپی را نیز مطرح می کند؛

آندوسکوپی چیست ؟

آندوسکوپی روشی است که پزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی به نام آندوسکوپ اندام های داخلی و عروق بدن را مشاهده می کند.

آندوسکوپ چیست ؟

آندوسکوپ یک لوله باریک و انعطاف پذیر با دوربینی بر یک سر آن است. این ابزار از طریق برش جراحی یا از طریق دهان یا مقعد وارد بدن می شود.

کاربرد آندوسکوپی

این روش بیشتر کاربرد تشخیصی دارد، البته در برخی موارد ممکن است از این تجهیز به منظور دریافت نمونه از بافت نیز استفاده نمود. یکی دیگر از کاربرد های این روش در طی عمل جراحی برای تشخیص دقیق موضع مورد نظر و یا تومور است. معمولاً پزشک برای تشخیص بیماری های زیر از این روش تشخیصی استفاده می نماید:

• بیماری های التهابی روده (IBD)
• زخم معده
• یبوست مزمن
• پانکراس
• سنگ های صفراوی
• سرطان های دستگاه گوارش
• خونریزی غیر قابل توجیه در دستگاه گوارش، واژن و …
• عفونت
• انسداد مری
• ریفلاکس معده (GERD)

فواید آندوسکوپی

یکی از فواید اصلی استفاده از آندوسکوپ ویدئویی آن است که در این نوع، اندوسکوپ قادر به تصویر کشیدن اجزای داخلی بدن هستند، به گونه ای که امکان تماشای تصویر، همزمان به وسیله تمامی افراد تیم جراحی امکان پذیر باشد بدون آنکه رزولوشن تصویر پایین بیاید.

در ضمن متخصصان، با دیدن تصاویر رنگی فیزیولوژیکی گرفته شده از بدن می توانند به وجود انواع مختلف بیماری ها و همچنین لخته ها در عضو مورد نظر پی‎ببرند و شرایط پاتولوژیکی بسیاری را ارزیابی کنند. نظیر بررسی میزان خون رسانی به بافت ها و مخاط های مختلف و تشخیص بافت های غیر طبیعی که در زیر این مخاط ها فرا گرفته نظیر تومور های زیر پرده مخاطی.

نکته دیگر آن است که در صورت عدم استفاده از سیستم های ویدئو حین انجام عمل اندوسکوپی، متخصص برای دیدن تصاویر و استفاده از فواید اندوسکوپی در درمان بیماری ها مجبور است که از طریق یک چشمی، آن هم با دقت زیاد نگاه کند و اغلب به دلیل خم شدن روی بیمار، خستگی و فشار شدیدی را در ناحیه چشم ها، گردن و پشت خود احساس می کند.

در حالی که اگر از آندوسکوپ ویدئویی در دمان بیماری ها کمک گرفته شود، متخصص این امکان را دارد که در یک وضعیت مناسب و راحت قرار گرفته، خستگی کمی را احساس کند. ضمن آنکه تمامی افراد تیم جراحی می توانند روند معاینه و درمان را به وضوح دیده، از این طریق کمک مؤثری به جراح نمایند.

انواع آندوسکوپی

اندوسکوپی فقط برای مشاهده داخل معده نیست، بلکه برای سایر اعضای بدن نیز به کار می رود که ما تعدادی از آنها را. برای شما بیان می کنیم. البته بر اساس عضوی که اندوسکوپی می شود، نام آن تغییر می کند:

• آرتروسکوپی: اندوسکوپی مفاصل و استخوان ها
• برونکوسکوپی: اندوسکوپی ریه ها
• کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی: آندوسکوپی روده بزرگ
• سیستوسکوپی و یورتروسکوپی: آندوسکوپی سیستم ادراری
• الپاراسکوپی: آندوسکوپی ناحیه شکم یا لگن
• آندوسکوپی: دستگاه گوارش فوقانی برای مشاهد مری و معده

علائم نیاز به آندوسکوپی

تشخیص این موضوع بر عهده پزشک متخصص است اما برخی علامت های رایج که نشان دهنده نیاز به اندوسکوپی است را برای شما بیان می کنیم:

• تب
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• مدفوع خونین ، سیاه یا بسیار تیره
• بلع مشکل
• درد شدید یا مداوم شکم
• استفراغ ، به خصوص اگر استفراغ شما خونین باشد یا شبیه به قهوه باشد

عوارض آندوسکوپی

عوارض خفیف و شایع

• خطرات و اثرات بیهوشی
• بی حسی گلو پس از چند ساعت از عمل به خاطر بی حسی موضعی
• درد مداوم در ناحیه ی جراحی شده
• ایجاد ورم بعد از عمل
• دردهای شکمی خفیف

عوارض نادر

• خونریزی داخلی
• ایجاد حفره یا پارگی در پوشش داخلی معده یا مری
• عفونت ناحیه ی تحت معاینه

عوارض شدید و خطرناک

• تنگی نفس
• دردهای شکمی شدید و متداوم
• درد در سینه
• خون در استفراغ
• مدفوع تیره

موارد ممنوعیت آندوسکوپی

• عدم همکاری بیمار
• وجود دیورتیکول در مری
• شک به سوراخ شدگی
• عمل جراحی اخیر در بخش های فوقانی دستگاه گوارش

اقدامات قبل از آندوسکوپی

• قبل از آندوسکوپی بیمار می بایست اطلاعات لازم را درباره وضعیت خود داشته باشد. شخص می تواند این اطلاعات را از طریق مطالعه و یا جستجو در اینترنت به دست آورد.
• بیمار بایستی قبل از آندوسکوپی با نحوه انجام آن آشنا باشد. آگاهی و همکاری بیمار با پزشک برای انجام عمل آندوسکوپی یکی از اصول کلی تلقی می شود.
• معده فرد باید قبل از انجام عمل آندوسکوپی برای ۶ الی ۸ ساعت خالی باشد. چرا که در غیر اینصورت انجام عمل ممکن نبوده و احتمال تهوع و استفراغ نیز وجود دارد. خوردن آب تا دو ساعت قبل از انجام آندوسکوپی بلامانع است.
• درصورت حساسیت بیمار به هر نوع دارویی، پزشک بایستی از این امر مطلع گردد تا در حین بهوشی و انجام آندوسکوپی، مشکل خاصی برای بیمار به وجود نیاید.
• درصورتی که شخص مبتلا به بیماری خاصی مانند دیابت، فشار خون بالا و غیره است، پزشک حتما باید در جریان این امر قرار گیرد تا درصورت نیاز تمهیدات لازم برای بیمار به عمل آید.
• بیمار باید از رانندگی پرهیز نماید.
• آندوسکوپی ممکن است چندین ساعت طول بکشد پس لازم است شخصی به همراه بیمار حضور داشته باشد.

تغذیه قبل از آندوسکوپی

از ۱۰ ساعت قبل از آندوسکوپی هیچ گونه غذای جامدی مصرف نکنید. مصرف آب قند و چای شیرین تا ۴ ساعت قبل از آندوسکوپی مانعی ندارد. از ۴ ساعت قبل از آندوسکوپی تا زمان عمل کاملا ناشتا باشید.

نحوه انجام آندوسکوپی

پزشک آندوسکوپ را در دهان شما وارد می کند. اگر بیهوش نباشید، او ممکن است از شما بخواهد که با گذشت لوله از گلو، آن را قورت دهید. ممکن است در گلو خود مقداری فشار احساس کنید، اما به طور کلی احساس درد نمی کنید. شما نمی توانید بعد از عبور آندوسکوپ از گلوی خود صحبت کنید، اگرچه می توانید صداهایی ایجاد کنید. آندوسکوپ در تنفس شما اختلال ایجاد نمی کند. در حالی که پزشک شما آندوسکوپ را به پایین مری شما منتقل می کند:

یک دوربین کوچک در نوک لوله اندوسکوپ تصاویر را به یک مانیتور ویدیویی منتقل می کند. پزشک شما از طریق این مانیتور داخل لوله گوارش شما را مشاهده می کند و به دنبال ناهنجاری های دستگاه گوارش فوقانی می گردد. اگر ناهنجاری هایی در دستگاه گوارش شما یافت شود ، پزشک شما ممکن است تصاویر را برای معاینه بعدی ثبت و ذخیره کند.

فشار ملایم هوا ممکن است به مری شما وارد شود تا دستگاه گوارش شما را باد کند. این کار به آندوسکوپ اجازه می دهد تا آزادانه حرکت کند. و به پزشک شما اجازه می دهد تا راحت تر چین های دستگاه گوارش شما را معاینه کند. ممکن است بخاطر این هوای اضافه شده فشار اندک در معده یا پر بودن معده را احساس کنید.

پزشک شما برای جمع آوری نمونه بافت یا برداشتن پولیپ، ابزار جراحی ویژه ای را از طریق آندوسکوپ عبور می دهد. پزشک شما برای انتقال صحیح ابزارها ، مانیتور و ویدیو را تماشا می کند. وقتی پزشک معاینه را تمام کرد، آندوسکوپ به آرامی از دهان شما خارج می شود. بسته به وضعیت شما، آندوسکوپی معمولاً 15 تا 30 دقیقه طول می کشد.

مراقبت های بعد از آندوسکوپی

• بعد از آندوسکوپی ممکن است تا به هوش آمدن شخص مدت زمانی طول بکشد.
• فرد بعد از انجام عمل هیچ گونه مشکلی برای خوردن غذا ندارد و پرهیز غذایی خاصی نیز نیاز نمی باشد مگر کسانی که از قبل بیماری های خاصی نظیر دیابت داشته اند.
• بعد از رفتن آثار بیهوشی شخص می تواند کارهای روزمره خود را به تنهایی انجام دهد و مشکلی برای وی به وجود نمی آید.
• ممکن است برخی افراد پس از انجام آندوسکوپی احساس گلودرد خفیف داشته باشند درصورتی که اگر آندوسکوپی بدون اعمال فشار و زور انجام شود به هیچ وجه یک چنین دردی به وجود نخواهد آمد.

تغذیه بعد از آندوسکوپی

گر داخل گلو در طول عمل آندوسکوپی معده اسپری بیهوشی زده شده باشد، نباید هرگز برای حداقل یک ساعت پس از آندوسکوپی چیزی بخورید. هنگامی که این دوره زمانی تمام شده است و اگر پزشک شما دستورالعمل خاصی برای خوردن یا نوشیدن ارائه نکند، شما می توانید:

مصرف مایعات

مصرف آب آشامیدنی تمیز و انواع دیگری از مایعات خنک را شروع کنید. چای گیاهی اغلب شامل مواد تشکیل دهنده ای است که می تواند دستگاه گوارش را تسکین دهد. آب میوه تازه تهیه شده از میوه ها نیز انتخاب خوبی است.

مصرف غذاهای جامد

به غیر از سوپ، شما همچنین می توانید مواد غذایی سبک از جمله تخم مرغ و پودینگ را امتحان کنید. در صورتی که به گلو در طول عمل آندوسکوپی معده اسپری بیهوشی تزریق نشده باشد، می توانید غذاهای سبک و نرم را بلافاصله بعد از اتمام عمل اندوسکوپی بخورید.

میوه های کنسرو شده، مانند کمپوت هلو یا کمپوت آناناس، غذاهای نرم و خوبی هستند. میوه های کنسرو شده یا خرد شده اغلب پوست کنده شده هستند و به همین دلیل ایده آل است زیرا بیمار باید از خوردن پوست میوه اجتناب کند. نان تست یا نان سفید یک غذای بسیار مناسب است که برای چند روز پس از آندوسکوپی معده مناسب است.

پرهیز غذایی بعد از آندوسکوپی

• غذاهای تند و سرخ شده
• الکل
• ذرت بو داده
• نارگیل
• غذاهای سرخ شده مانند فینگر فود و سیب زمینی سرخ کرده
• برنج قهوه ای
• حبوبات
• غذاهای پروتئینی سنگین مانند استیک
• میوه با پوست، مانند سیب
• ادویه ها