استویا یا شیرین برگ یک جایگزین طبیعی خوب برای قندهای تصفیه شده است و از گذشته های دور از فواید این گیاه شیرین کننده در غذاها و سایر محصولات استفاده می کرده اند. تانما در این مطلب علاوه بر خواص گیاه استویا، میزان و روش های مصرف این شیرین کننده گیاهی را نیز بیان می کند؛

استویا چیست ؟

استویا یک گیاه با قدرت شیرین کنندگی بسیار قوی می باشد که می تواند یک جایگزین مناسب برای قندهای تصفیه شده باشد. گیاه استویا (Stevia) که با نام علمی Stevia rebaudiana شناخته می شود گیاهی است که عضو خانواده گیاهی گل داوودی بوده که خود زیرشاخه ای از خانواده گل کاسنیان به شمار می آید. با این وجود تفاوت قابل توجهی میان استویایی که در فروشگاه ها می خرید و استویایی که در خانه می کارید وجود دارد.

گونه های مختلفی از استویا به نام برگ های آبنباتی، بومی نیومکزیکو، آریزونا و تگزاس هستند. اما بهترین گونه ی آن به نام استویا ریبادیانا (بِرتونی) است که در پاراگوئه و برزیل رشد می کند. در آن منطقه، صدها سال است که مردم برای شیرین کردن غذاهایشان از برگ های این گیاه بهره می برند.

فواید گیاه استویا چیست؟

خواص استویا برای زیبایی

جوان سازی پوست صورت

مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و ویتامین C موجود در گیاه استویا به رفع چین و چروک صورت کمک کرده و برای جوان سازی پوست صورت مفید می باشد.

ماسک ضد چروک استویا

یک قاشق غذاخوری پودر برگ های خشک شده استویا را با یک قاشق غذاخوری شیر ترکیب کنید و بر روی صورت بمالید، بگذارید 20 دقیقه بماند و سپس با آب گرم خوب بشویید. این ماسک را دو بار در هفته استفاده کنید تا زودتر نتیجه بگیرید.

درمان اگزما

استویا یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان بیماری های پوستی از جمله اگزما می باشد، استفاده ی موضعی از گیاه استویا به عنوان یک استروئید عمل کرده و به درمان اگزما و خارش ناشی از آن کمک می کند.

لاغری و کاهش وزن

گیاه استویا یک شیرین کننده ی طبیعی کم کالری است که با کنترل و قابت نگه داشتن سطح قند خون به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند. مطالعه ای نشان داده که اگر 30 دقیقه قبل از غذا، استویا مصرف کنید می تواند به کاهش اشتها کمک کند و مانع از پرخوری شود.

مضرات استوا

خواص استویا برای زیبایی

خواص درمانی استویا

دیابت و قند خون

یکی از مهم ترین خواص گیاه استویا، توانایی آن برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت می باشد. استویا یک جایگزین ایده آل برای شکر در افراد مبتلا به دیابت محسوب می شود. ترکیب گلیکوئیدی استویوساید موجود در گیاه استویا هنگامی که تجزیه می شود، ذرات حاوی گلوکز را در روده بزرگ جذب کرده و مانع از ورود آن ها به جریان خون می شود و به این ترتیب به کاهش قند خون افراد مبتلا به دیابت کمک می کند. مطالعات نشان داده که مصرف استویا به کاهش قند خون ناشتا کمک کرده و مقاومت به انسولین را در افراد دیابتی بهبود می بخشد.

ترک سیگار

تحقیقات جدید نشان داده که مصرف گیاه استویا به دلیل مقادیر بالای ویتامین C و خاصیت مدر که دارد به سم زدایی و دفع نیکوتین از بدن کمک کرده و برای ترک سیگار مفید می باشد.

سرطان

مقادیر بالای آنتی اکسیدان های کورستین، کائمفرول و سایر ترکیبات گلیکوئیدی موجود در استویا برای پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان پانکراس مفید هستند.

فشار خون

استویوساید موجود در گیاه استویا عملکرد رگ های خونی را بهبود می بخشد و به عنوان یک دیورتیک طبیعی با افزایش ادرار و در نتیجه افزایش دفع سدیم به کاهش فشار خون بالا کمک می کند.

کبد

گیاه استویا یک دیورتیک طبیعی است که به سم زدایی و پاک سازی بدن و کبد کمک کرده و برای درمان بیماری های کبد از جمله کبد چرب مفید می باشد.

کلسترول خون و قلب

مطالعات داده که مصرف استویا می تواند باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید بالای خون شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش دهد. مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در استویا برای پیشگیری از بیماری های قلبی و حمله ی قلبی مفید هستند.

سلامت دهان و دندان

استویا یکی از بهترین مواد طبیعی است که به کاهش باکتری در دهان و پوسیدگی دندان ها کمک کرده و به عنوان یک افزودنی محبوب برای خمیر دندان و دهانشویه محسوب می شود.

پوکی استخوان

مطالعات نشان داده که استویا با افزایش متابولیسم کلسیم، به افزایش تراکم استخوان کمک کرده و برای درمان پوکی استخوان مفید است.

مضرات گیاه استویا چیست؟

استفاده از استویای بسیار خالص به عنوان شیرین کننده یا طعم دهنده ی غذا با عوارض جانبی همراه نیست. اما چندین مطالعه در چند دهه ی گذشته، عوارض جانبی بالقوه ای را برای استویا شناسایی کرده اند، اما اکثر این مطالعات بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده است و صحت بسیاری از آنان با آزمایشات بعدی رد شده است. عوارض جانبی بالقوه ی مرتبط با مصرف استویا عبارتند از:

آسیب کلیوی

استویا یک دیورتیک، که سرعت خروج آب و الکترولیت ها از بدن را از طریق ادرار افزایش می دهد. از آنجائیکه کلیه ها مسئول فیلتر کردن و تولید ادرار هستند، محققان ابتدا تصور می کردند مصرف طولانی مدت استویا می تواند به کلیه ها آسیب وارد کند. مطالعات اخیر به این نتیجه رسیده اند که استویا ممکن است از تخریب کلیه ها جلوگیری کند. در مطالعه ای که در سال 2013 انجام شد محققان در یک آزمایشگاه دریافتند که استویا از رشد کیست در سلول های کلیوی جلوگیری می کند.

علایم گوارشی

به برخی از محصولات استویا sugar alcohols(الکل های پلی مری که ترکیبات کربوهیدراتی هستند که عامل کربونیل آنها به گروه الکل احیاء شده است) افزوده می شود که ممکن است علایم ناخوشایندی را در افرادی که به مواد شیمیایی بسیار حساس هستند، ایجاد کند. اگر چه حساسیت نسبت به قندهای الکلی (sugar alcohols) بسیار نادر است اما علایم آن عبارتند از: حالت تهوع، استفراغ، سوءهاضمه، نفخ، گرفتگی عضلات شکم و درد شکمی.

موارد منع مصرف استویا

مضرات استویا

مطالعات متعددی بر روی جوندگان و سلولهای انسان در محیط کشت انجام شده است که نشان می دهد استویول گلایکوزیدها دارای فواید بالقوه ی گوارشی هستند. استفاده از استویا به محدود کردن و کاهش اسهال و علایم سندرم روده ی تحریک پذیر (IBS) کمک می کند.

بر اساس یک مرور جامع علمی در سال 2015، موارد بسیار کمی از آلرژی به استویا گزارش شده است، هم FDA وهم کمیسیون اروپا نتیجه گیری نمودند که تعداد افرادی که به استویا حساسیت دارند و یا خطر واکنش آلرژیک به استویا در آنها وجود دارد، کم است.

هیپوگلایسمی یا افت قندخون

اگر چه استویا ممکن است به کنترل قندخون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند اما تصور می شود که مصرف طولانی مدت استویا یا مصرف زیاد از حد آن ممکن است سبب هیپوگلایسمی یا افت قند خون شود. از آن زمان تاکنون ثابت شده است که افت قندخون با مصرف استویا به جز در افرادی با مقادیر بسیار پایین قندخون، بعید است.

فشارخون پایین

استویا به عنوان یک وازودیلاتور شناخته می شود و باعث گشاد شدن عروق و کاهش کلی فشار خون می شود. درحال حاضر محققان تنها جنبه های بالقوه مثبت استفاده از استویا را بررسی کرده اند. هر چیزی که به طور فعال فشارخون را کاهش می دهد می تواند بر اثر مصرف بیش از حد و یا طولانی مدت موجب بروز عوارض بهداشتی شود. افرادی که به فشارخون پایین مزمن مبتلا هستند، باید با پزشک خود در مورد استفاده ی دراز مدت از استویا مشورت کنند.

اختلال در غدد درون ریز

به عنوان یک استروئید، استویول گلیکوزیدها می توانند با هورمونهایی که توسط سیستم غدد درون ریز کنترل می شوند، تداخل داشته باشند. یک مطالعه در سال 2016 نشان داد سلولهای اسپرمی که در معرض استویول گلایکوزید قرار می گیرند، افزایش تولید پروژسترون را تجربه می کنند.

واکنش آلرژیک

استویا می تواند در برخی افراد باعث ایجاد واکنش های آلرژیک شود که علائم نفخ، گرفتگی و گاهی اوقات سردرد مشخص می شود.

موارد منع مصرف گیاه استویا چیست؟

کسانیکه از داروهایی استفاده می کنند که ممکن است با استویا تداخل داشته باشد، باید قبل از مصرف محصولات استویا با پزشک خود مشورت کنند. برخی از افراد در معرض خطر بیشتری برای عوارض جانبی ناشی از مصرف منظم استویا هستند. این می تواند به دلیل تأثیر استویا بر کاهش قندخون و فشارخون باشد زیرا استویا مانند یک دیورتیک عمل می کند. عواملی که ممکن است خطر عوارض جانبی استویا را افزایش دهد، عبارتند از:

  • بیماری فشارخون و داروهایی که برای آن استفاده می شود.
  • بیماری کبدی و داروهایی که برای آن استفاده می شود.
  • بیماری کلیوی و داروهایی که برای آن استفاده می شود.
  • بیماری قلبی و داروهایی که برای آن استفاده می شود.
  • داروهای تنظیم کننده ی هورمونها
  • استروئیدها
  • داروهای سرطان

فرمهای ناایمن استویا

5 گروه اصلی از استویول گلیکوزیدها در استویا وجود دارد. اگر چه بیشتر تحقیقات بر روی دو ترکیب عمده در استویا به نامهای Steviosideو rebaudioside A یا reb A تمرکز داشته اند. مطالعه ای که در سال 2016 با استفاده از نمونه های مدفوع انسان انجام گردید، نشان داد تمام فرم های این ترکیب احتمالاً برای استفاده ی عمومی ایمن هستند.

با این حال، تحقیقاتی که از مصرف استویای کمتر تصفیه شده حمایت کند، همچنان محدود است. در نتیجه ، سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف برگ های استویا و عصاره ی خام آنرا، برای مصرف ایمن تأیید نکرده است.

میزان مصرف استویا

موراد منع مصرف استویا

هم اکنون مکمل ها وعصاره های استویا به طور فزاینده ای حاوی گرادینتهای تقلبی هستند که عمدتاً شیرین کننده های مصنوعی می باشند که خطرات بهداشتی آنها مشخص شده است. بنابراین مهم است محصولاتی را خریداری کنید که حداقل 95 درصد استویول گلیکوزید داشته و هیچ شیرین کننده ی مصنوعی در آن بکار نرفته باشد. مواد شیمیایی بالقوه مضر که در محصولات استویا یافت می شود، عبارتند از: مالتودکسترین، سدیم ساخارین، سدیم سیکلامات و آسپارتام.

استویا و بارداری

به زنان باردار توصیه می شود از مصرف دوزهای بالای استویا یا از مصرف بیش از حد استویا اجتناب نمایند، در دوزهای پایین بنظر نمی رسد که خوردن استویا سلامت مادر یا نوزاد را به خطر اندازد.مطالعات انجام شده بر روی جنین موشهای صحرایی نشان داده است استویا بر نتایج بارداری و باروی تأثیر منفی ندارد و برای بافتهای جنین سمیتی در برندارد.

با این حال، برخی ترکیبات تقلبی رایج که در مخلوط استویا یا فرمولهای استویا بکار می روند با خطرات جدی مرتبط هستند و ممکن است موجب نقایص مادرزادی شوند. مهمترین این ترکیبات تقلبی ساخارین می باشد.

دوزهای بالا یا مصرف طولانی مدت استویا ممکن است حاملگی را تشدید کند که این به دلیل افزایش حجم کار بر روی اندام هایی مانند کلیه ها، مثانه و قلب است. عوارض احتمالی بیش از حد محصولات استویا در دوران بارداری شامل: احساس گرمای بیش از حد، کم آبی، افت فشارخون، یبوست، نارسایی کلیوی، خستگی، نوسانات خلفی، تهوع، گرفتگی و درد شکمی، استفراغ و افت قندخون است.

در خصوص نکات خرید استویا چه می دانید؟

استویا در دو شکل مایع و جامد به فروش می رسد. اما کدام یک را باید انتخاب کرد؟ واقعیت این است که استویای مایع معمولا دست کاری کمتری می شود. منظور از دست کاری چیست؟ یعنی در فرایند تولید آن از مواد اضافی کمتری استفاده می شود و فراوری آن با تغییرات کمتری روی گیاه طبیعی همراه است. پس اگر دغدغهٔ تغذیه سالم دارید در هنگام خرید استویا به سراغ محصولات مایع بروید. پودرها معمولا ۱۰۰ درصد خالص نیستند و با مواد دیگر افزودنی ترکیب و بعد راهی بازار می شوند.

خرید استویای مناسب کمی به آزمون و خطا نیاز دارد. چون باید طعم محصول را بچشید و ببینید که برایتان مطلوب است یا خیر. بعضی از انواع استویا بعد از مزه کردن در دهان، کمی طعم تلخی دارند. پس باید چند مورد از این محصول را خریداری کنید تا به بهترین گزینه برسید

محصولات استویای متنوعی در بازار است، اما نه به این معنی که هر کدام فقط و فقط حاوی استویا هستند و هیچ مادهٔ اضافی در آنها وجود ندارد. در هر بسته استویا معمولا مواد مختلف دیگری مانند اینولین، سیلیکا، مالتودکسترین و طعم دهنده های طبیعی مختلف وجود دارد.

شاخص گلوکز استویا صفر است. این شاخص نشان می دهد که بعد از مصرف استویا چه مقدار قند در بدن آزاد می شود. اما اگر مواد اضافی مانند مالتودکسترین به آن اضافه شود یا مواد افزودنی دیگری مانند دکستروز به آن بیفزایند، این شاخص گلوکز دیگر صفر نخواهد بود و می تواند از شاخص گلوکز قند و شکر عادی هم بیشتر شود. پس قبل از خرید استویا حتما روی بسته بندی آن را مطالعه کنید.

همان طور که گفته شد، محصولات استویا معمولا استویای خالص نیستند و مواد افزودنی زیادی در آنها وجود دارد. پس بهتر است که قبل از خرید حتما روی بسته بندی را بخوانید و در صورت وجود مواد اضافی دور خرید استویا را خط بکشید. بیشتر محصولات استویای موجود در بازار حداقل دارای یک مادهٔ افزودنی هستند. بهتر است که نگاهی به این مواد افزودنی موجود در استویا داشته باشیم:

دکستروز

دسکتروز از افزودنی های شیرینی است که در برخی محصولات استویا وجود دارد و ماهیت آن به شکر و قند معمولی بسیار شبیه است. این ماده از شکر ذرت، عسل یا قند میوه ها تهیه می شود. پس اگر به دنبال این هستید که رژیم غذایی تان را از شکرهای مضر پاک سازی کنید، نباید به سراغ استویای حاوی دکستروز بروید.

مالتودکسترین

این افزودنی از قند برنج، ذرت و سیب زمینی تهیه می شود. مالتودکسترین هم نوعی افزودنی مصنوعی است. پس بهتر است در خرید استویا به نبود آن در مواد سازندهٔ محصول دقت کنید. قرار است با مصرف استویا از مضرات قند و شکر معمولی در امان باشیم، حال با خرید و مصرف استویایی که حاوی افزودنی هاست، دچار مشکلات دیگری خواهیم شد.

اینولین

این ماده که در محصولات استویا به کار می رود، امن ترین و بهترین افزودنی از میان سایرین است. اینولین پایهٔ گیاهی دارد و حاوی فیبر پروبیوتیک است. البته در هر حال، این ماده هم نوعی افزودنی است و می تواند مضراتی مانند نفخ شکم و مشکلات گوارشی به وجود بیاورد.

گلیسیرین

گلیسیرین بیشتر در استویا به شکل مایع وجود دارد. وجود آن در محصول استویا باعث افزایش شاخص گلوکز نمی شود. مضرات و عوارض جانبی مصرف خاصی هم با وجود گلیسیرین در استویا برایتان به وجود نمی آید. در واقع، می توان گفت که نوعی افزودنی بی خطر است.

نحوه مصرف استویا

نکات خرید استویا

نحوه مصرف استویا چگونه است؟

استویا را به عنوان جایگزین قند و شکر در غذاهای و نوشیدنی های مورد علاقه خود استفاده کنید. نیم بند انگشت استویا برابر با حدود یک قاشق چای خوری شکر است. راه های مناسب استفاده از استویا عبارت است از:

  • قهوه یا چای
  • لیمونادهای خانگی
  • استفاده در بلغور جو دوسر گرم یا سرد
  • به کاربردن در اسموتی
  • ریختن در ماست
  • به کار بردن در کیک،شیرینی، کوکی و شربت

میزان مصرف استویا چقدر است؟

گفته می شود که با توجه به وزن بدن می توان روزانه بین 3 تا 9 قاشق چای خوری برگ های استویا را مصرف کرد.

آیا این مطلب مفید بود؟
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید