مناسب ترین زمان برای گرفتن کودک از شیر مادر | معرفی روش ها و متدها

گرفتن بچه از شیر مادر یک اتفاق بسیار مهم در زندگی مادر و کودک است زیرا وابستگی شدید کودک به سینه مادر و هم آغوشی مادر و نوزاد طی دوران شیردهی، باعث می شود نوزاد وابسته به شیردهی و گاهی سخت سینه ی مادرش را رها کند. تانما در این مطلب ضمن بیان روند گرفتن کودک از شیر مادر، بهترین روش از شیر گرفتن کودکان را نیز مطرح می کند؛

معرفی روش های گرفتن بچه از شیر مادر

از شیر گرفتن تدریجی

برای از شیر گرفتن تدریجی کودکان شیرخوار می توانید آرام و کم کم شروع کنید. برای انجام این کار، ابتدا و با رعایت فواصل زمانی معین که پزشک کودکتان مشخص کرده است شیردهی در دل شب را حذف کنید. در مرحلهٔ بعدی شیردهی در میانهٔ روز را از مراحل شیردهی کم کنید و بعد از آن شیردهی در صبح و آخرین مرحله قطع شیردهی قبل از خواب شب کودک است. برای آگاهی بهتر لازم است نظر پزشکتان را نیز در این مورد جویا شوید، زیرا در هر صورت کودکان با یکدیگر فرق دارند و با احتمال کمی ممکن است این روش در مورد کودک شما جوابگو نباشد.

جا انداختن یک وعده شیردهی

امتحان کنید و ببینید اگر به جای شیردهی به نوزاد خود، در یک لیوان مخصوص کودک به او بدهید چه اتفاقی می افتد. می توانید شیر دوشیده شدۀ خودتان یا شیر خشک با رعایت مقدار و میزان مناسب استفاده کنید. کاهش تدریجی وعده های شیردهی در طول چند هفته، به کودک فرصت پذیرش بهتری می دهد. به این ترتیب، حجم شیر نیز به تدریج کاهش می یابد، بدون این که سینۀ شما را متورم کند یا باعث التهاب شود.

کوتاه کردن طول هر وعدۀ شیردهی

می توانید با محدود کردن مدت زمان شیر خوردن کودک شروع کنید. اگر او معمولاً به مدت ۱۰ دقیقه شیر می خورد، اکنون پنج دقیقه را امتحان کنید. با توجه به سن کودک، به دنبال هر وعده شیردهی، به او یک میان وعدۀ سالم مانند پورۀ میوۀ سیب و بدون شکر یا یک لیوان مخصوص کودک شیر یا شیر خشک بدهید.

همچنین یادتان باشد که کودکان کوچک تر از شش ماه، معمولاً آمادۀ خوردن مواد غذایی جامد نیستند و بعد از شش ماهگی نیز قادر به خوردن هر مادۀ غذایی جامدی نخواهند بود، پس لازم است در انجام این کار دقت کنید و حتماً نظر پزشک کودکتان را بپرسید. همچنین کوتاه کردن وعده های شیردهی قبل از خواب ممکن است سخت تر باشد، زیرا معمولاً نوزاد با خوردن آخرین وعدۀ غذایی خود در شب، تا روز بعد به خواب می رود و ممکن است با گرسنگی بخوابد، پس بهتر است در ابتدا و خیلی زود و ناگهانی هنگام خواب کودک این کار را انجام ندهید.

به تعویق انداختن شیردهی

اگر تنها چند بار در روز شیردهی می کنید، سعی کنید وعده ها را به تعویق بیندازید. اگر کودک آن قدر بزرگ شده است که بتوانید او را به شکلی آرام و قانع کنید، این روش مؤثرتر خواهد بود. اگر فرزند شما درخواست شیر خوردن می کند، به او اطمینان دهید که به زودی این کار را می کنید و ذهن او را با یک فعالیت دیگر منحرف کنید. اگر کودک در اوایل شب شیر می خواهد، توضیح دهید که باید تا هنگام خواب صبر کند.

بهترین روش گرفتن کودک از شیر مادر

بهترین روش گرفتن بچه از شیر مادر، روش تدریجی است که همراه با عشق و علاقه و در طول چند ماه اتفاق بیفتد. یعنی شما می توانید بعد از دو سال کامل که کودک از شیر مادر بهره مند شد و پنج وعده در روز؛ یعنی سه وعده غذای اصلی و دو میان وعده می خورد و نوشیدنی و مایعات را هم با لیوان می نوشد، می توان یک تا دو وعده شیر پاستوریزه یا آب میوهٔ خانگی را جایگزین شیر مادر کرد که باید با لیوان یا فنجان به شیرخوار داده شود. همچنین هر دو تا سه روز یک بار، نباید بیش از یک وعده شیردهی را حذف کنید.

در این زمان خودتان هم پیشنهاد شیر دادن به کودک نکنید و اگر زمانی هم کودک تمایل به شیر خوردن داشت از او دریغ نکنید، به ویژه هنگام بیماری کودک که فقط اشتها به خوردن شیر دارد و غذای دیگری را تحمل نمی کند. از شیر گرفتن نباید در زمان بیماری و استرس باشد. در این روش چون از شیر گرفتن آرام آرام است، مشکلات عصبی روانی و تغییرات هورمونی مادر که در از شیر گرفتن ناگهانی اتفاق می افتد، به وجود نمی آید و کودک نیز دچار ضربهٔ روانی نخواهد شد. به این ترتیب کودک کم کم علاقه به شیر خوردن را از دست می دهد و ممکن است خودش یکدفعه آن را کنار بگذارد.

زمان مناسب گرفتن بچه از شیر مادر

از نظر طب سنتی ایرانی بهترین زمان از شیر گرفتن کودکان بهار و پاییز است. در آخر تابستان و آخر زمستان هم می توان این کار را انجام داد، در حقیقت هوای معتدل برای از شیر گرفتن کودک زمان مناسب تری است. از طرفی از نظر سنی، متوسط سن از شیر گرفتن کودک در مناطق مختلف دنیا بین ۲ تا ۴ سال است. هیچ خطر شناخته شده ای برای ادامه شیردهی فراتر از ۱ یا ۲ سالگی وجود ندارد. همچنین شواهد قانع کننده ای موجود نیست که ثابت کند طولانی شدن شیردهی باعث سخت شدن گرفتن کودک از شیر می شود.

همچنین سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می کند که شیر مادر را همراه با غذاهای ترکیبی تا سال دوم تولد و بیشتر ادامه دهید. آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (AAP) پیشنهاد می کند شیر مادر را همراه با غذای جامد تا سال اول ادامه دهید و تا زمانی که مادر و فرزند به طور متقابل از شیردهی راضی هستند ادامه داشته باشد.

نشانه های آمادگی کودکان برای گرفتن از شیر مادر

• کودک بیش از یک سال دارد.
• بیشتر مواد مغذی را از طریق غذاهای جامد کسب می کند.
• به خوبی از فنجان می نوشد.
• بی دلیل نوبت های شیر خوردن را کم کرده است.
• نسبت به شیر خوردن مقاومت نشان می دهد.

مراحل گرفتن کودک از شیر مادر

با دادن غذاهای جامد به کودک اولین قدم در جهت از شیر گرفتن کودک آغاز می شود. بنابراین ممکن است بدون اینکه بدانید در این مسیر قرار گرفته باشید. قدم دوم این است که به تدریج یک وعده شیر خوردن را حذف کنید. برخی نکات مهم در مورد طریقه از شیر گرفتن کودک دو ساله را در زیر می خوانید:

• به جای اینکه ناگهان شیر را از کودک دریغ کنید، به تدریج این کار را انجام دهید تا مقدار شیر تولید شده شما کمتر شود و دچار مشکلات مربوط به تراکم شیر در پستان نشوید. برای مثال یک وعده را در طول یک یا دو هفته حذف کنید.
• با حذف کردن وعده های وسط روز شروع کنید. حذف وعده اول و آخر شب برای کودک سخت است و همچنین به دلیل تراکم شیر برای شما مشکل ایجاد می شود.
• عادات معمول شیردهی را تغییر دهید. برای مثال محل شیر دادن به کودک را تغییر دهید.
• شیر خود را داخل یک فنجان یا بطری به کودک بدهید. کودک از مزایای شیر مادر به روشی دیگر بهره مند خواهد شد.
• با استفاده از کمپرس آب سرد یا برگ های کلم پستان های خود را آرام کنید.
• اگر احساس می کنید کودک در برابر ترک شیردهی مقاومت می کند و می خواهد شیر بخورد، به او شیر بدهید. می توانید روز بعد امتحان کنید.
• در ضمن می توانید با وعده های غذایی، اسباب بازی ها یا عروسک های پشمالو و سایر کارها حواس کودک را پرت کنید و حتما در این برهه زمانی از تماس فیزیکی و نوازش کودک دلنبند خود دریغ نکنید.

نکات هنگام از شیر گرفتن کودک

نسبت به از شیر گرفتن انعطاف پذیر باشید

اگر کودک اصرار دارد موقع خواب شیر بخورد به او شیر بدهید تا وقتی که کودک آمادهٔ از شیر گرفتن شود. به این شکل که قبل از خواب و صبح هنگام بیدار شدن شیر خودتان را به کودک بدهید. به تدریج وعده های شیر قبل و بعدازظهر را کم کنید. یعنی فاصلهٔ شیر دادن ها را بیشتر کنید تا خودبه خود یک وعده شیردهی حذف شود. طول مدت شیر خوردن در یک وعده را می توانید کوتاه کنید، این کار در کودکان بالای دو سال مؤثر است. در مورد کودکانی که سن بیشتری دارند به تعویق انداختن شیردهی راحت تر است. همچنین این کار برای کودکی که به شکل نامنظم شیر می خورد مناسب تر است و بالاخره وعده های شیر خوردن در ساعات شب را به ترتیب یک شب در میان و دو شب در میان کنید تا خود کودک دیگر تقاضای شیر نکند.

از محل قبلی شیردهی دور بمانید

اگر در صندلی یا محل مخصوصی به کودک شیر می دادید دیگر از این محل استفاده نکنید تا کودک به یاد شیر خوردن نیفتد و تقاضای شیر نکند. برنامهٔ همیشگی روزانه را نیز کمی عوض کنید. مثلاً اگر او را از مهدکودک برمی دارید به جای اینکه خانه بیایید، به فروشگاه یا پارک بروید تا کودک سرگرم شود و هوس شیر خوردن نکند. سرگرمی های جدید برایش پیدا کنید مثل خواندن کتاب یا قصه گفتن، اسباب بازی جدید، راه رفتن، سواری، مشاهدهٔ سایر کودکان و با این کارها حواس او را پرت کنید. زمان شیر خوردن او را پیش بینی کنید و یک میان وعده یا یک نوشیدنی مورد علاقهٔ او را همراه داشته باشید. می توانید او را به محل مورد علاقه اش ببرید تا زمان شیر خوردن را فراموش کند.

از سایر افراد خانواده کمک بگیرید

هنگامی که می خواهید شیر دادن وعدهٔ صبح را قطع کنید بهتر است زودتر از کودکتان از خواب بیدار شوید تا هنگام بیدار شدن کودک، همسرتان یا یکی دیگر از اعضای آشنای خانواده در کنارش باشد. اگر کودک موقع بیدار شدن شیر می خواهد، یک مراقب یا پدرش باید کمک کند و و او را برای صبحانه همراه خود ببرد و غذای مورد علاقه اش را به او بدهد. همچنین لازم است غذاهایی که به کودک می دهید سالم و از نظر ارزش غذایی کامل باشد.

جلوی کودک بدون لباس نباشید

اجازه ندهید کودک شما را بدون لباس ببیند و هوس شیر خورن کند. این کار را لازم است برای مدتی رعایت کنید تا او کاملاً نسبت به شیر خوردن از سینهٔ شما بی علاقه شود.

خیلی سخت گیر نباشید

اگر کودک آشفته است، گریه می کند و شیر می خواهد و مادر نمی تواند او را به هیچ طریقی آرام کند، ممکن است از شیر گرفتن سریع اتفاق افتاده باشد یا لازم باشد روش دیگری به کار برده شود.همچنین اگر باز هم مطمئن نیستید که کودکتان آماده است یا خیر، با پزشکش صحبت کنید. پزشک می تواند به شما کمک کند همهٔ مسائل را در نظر و بعد تصمیم بهتر و درست را بگیرید.

دستورات معنوی گرفتن بچه از شیر مادر

1) توافق پدر و مادر

شایسته است که این امر با طلب خیر از خدا بوده و با نظر اولیاءِ الهی باشد .

2) انتخاب زمانِ معنوی

بهتر است انجام اولین مرحلهء آن در ایام ملکوتی شروع شود، مثل روز تولد ائمه علیهم السلام / ماه مبارک رجب یا شعبان / اعیاد مذهبی مثل غدیر و ….

3)شروع در مکان مناسب

به هر حال در صورت امکان ، بهتر است که در مکان دارای ملکوت آغاز شود، مثل مشاهد و حرم مقدسه اهل بیت علیهم السلام – حرم حضرت عبدالعظیم و …

۴)قربانی

چون مرحله ای مهم در زندگی عاطفی و روانی کودک است شایسته می باشد که با قربانی همراه باشد، قربانی حداقل یک خروس آثار ویژه دارد.

۵) صدقه و احسان و انفاق

قبل از آغاز اولین مرحله شایسته است صدقه ای مناسب کنار گذاشته شود، البته تا پایان شیر گیری لازم است این امر تداوم داشته باشد .

۶) قرائت قرآن و ادعیه

شایسته است که این امر با صلوات و قرائت سوره های حمد / توحید / کافرون / فلق / ناس / آیه الکرسی باشدف زیارت عاشورا و حدیث شریف کساء از سفارشات بزرگان می باشد .

دستورالعمل های بهداشتی گرفتن بچه از شیر مادر

• از سینه بند مناسب و نسبتا محکم استفاده کنید.
• برای کم شدن حالت احتباس مایعات در بدن مادر، مصرف نمک را کم کنید.
• در پخت غذای روزانه از ادویه های شیرافزا(زیاد کننده های شیر) مثل زیره، سیاهدانه، رازیانه، شوید و.... استفاده نکنید.
• از گذاشتن برگ کلم خنک در دور پستان برای انقباض سینه وکاهش ورم استفاده کنید.
• از خشک کننده های خوراکی شیر مثل نعناع هم می توانید استفاده کنید.
• قرار دادن ترکیب سرکه و عدس روی سینه ها نیز با ایجاد انقباض و کم کردن خونرسانی به کمتر شدن شیر کمک می کند.
• از تحریک و دستکاری سینه ها خودداری کنید.
• کمپرس سرد روی سینه ها هم کمک کننده است.
• این درد و تورم در روزهای اول پس از قطع شیردهی به اوج می رسد و سپس به تدریج کم می شود، در صورت همراه شدن تب شدید یا سایر علائم توصیه می شود به منظور بررسی عفونت یا بیماری های دیگر به پزشک مراجعه کنید.

دستورالعمل های روانی گرفتن بچه از شیر مادر

• ارتباط پوستی با کودک را حفظ کنید.
• به کودک آرامش دهید.
• با کودک بازی کنید، برایش آواز بخوانید و او را بیرون ببرید.
• کودک را در آغوش بگیرید و به آرامی تکان دهید.
• درصورتی که کودک دندان درآورده است می توانید حلقه های لاستیکی مخصوص گاز گرفتن را در فریزر سرد کنید و به کودک بدهید.
• شیوه ی جدیدی برای خواباندن کودک پیدا کنید تا کودک به راحتی به خواب برود.

روش های کاهش استرس مادر و پدر

می توانید از افراد دیگر یا مراقب برای آرام کردن کودک استفاده کنید. زمانی که نوزادان از شیر گرفته می شوند، ممکن است به شدت تلاش کنند تا از شیر مادر تغذیه کنند. در این مواقع اجازه دهید تا فرد دیگری به کودک غذا دهد یا او را آرام کند؛ این روش می تواند به طور واضح موجب کاهش استرس مادروپدر شود.

مادران باید در مقابل نوزادی که تمایلی ندارد از شیر گرفته شود صبور باشند. ممکن است در مراحل اولیه ی رشد کودک اختلالی ایجاد شود، کودک مضطرب شود، به مادر بچسبد یا بیش ازحد معمول گریه کند، اما بعد از گذشت چند هفته، این موضوع بهبود می یابد.

سلامت مادران در شیر گیری

سلامت مادران در شیرگیری بسیار مهم است زیرا در اثر شیر گرفتن کودک ، حالات مادر و سینهء او دچار تغییرات خاصی می شود :

• تعادل مواد خونی مادر تا مدتی که به حالت عادی بازگردد بر هم می خورد مثل پایین و بالا شدن چربی ، قند وآهن و…
• بدن مادر در اثر تغییرات هورمونی و خونی تا مدتی بطور محسوس یا نامحسوس دگرگون می شود
• ممکن است فشار خون مادر دچار نوسان شده و اختلال در جریان پریود حاصل شود.
• ممکن است در سینه مادر تغییرات و ترشحات و موارد خاصی بوجود آید .
• باید مادر توجه داشته باشد که هیچکدام از این امور نگران کننده نبوده و پس از مدت کوتاهی بر طرف می شود.