نکات طلایی در مراقبت از زخم های دیابتی | حتما بخوانید

زخم های دیابتی یکی از عوارض رایج بیماری دیابت است که می توان با روش های مختلف تا حدی از بروز آن پیشگیری کرد. اما در صورت ایجاد زخم دیابت باید نزد پزشک رفت و ضمن درمان خانگی زخم های دیابتی، از درمان های دارویی و سایر درمان ها برای کنترل بیماری بهره برد. تانما در این مطلب نکات مهمی را در خصوص زخم پای دیابتی بیان می کند؛

زخم پای دیابتی چیست ؟

زخم پای دیابتی یک عارضه رایج از دیابت کنترل نشده است که تشکیل شده از درهم شکستن بافت های پوست و در معرض قرار گرفتن لایه های زیرین پوست که آنها در زیر انگشتان بزرگ پا و برآمدگی های پای فرد دیابتی به وجود می آید و می توانند بر روی استخوان های او تاثیر بگذارند.

از آن جایی که زخم دیابت یکی از دردناک ترین زخم های است که بر اثر تخریب عروق و یا تخریب عصب های پا رخ می دهد، دلخراش ترین اتفاق این زخم، این است که در صورت عدم درمان آن عضوی از بدن به اندازه کوچکی، عموما پای افراد دیابتی قطع می شود تا به نواحی دیگر بدن سرایت نکند.

شیوع زخم پای دیابتی

براساس برخی گزارش ها زخم پا در حدود ۱ نفر از ۴ نفر دیابتی ایجاد می شود. زخم های پا زخم های دردناکی هستند که در نهایت می توانند منجر به قطع پا شوند. طبق اطلاعات به دست آمده، روزانه حدود ۲۳۰ قطع عضو به دلیل دیابت در ایالات متحده اتفاق می افتد.

انواع زخم دیابتی

زخم های با منشأ خارجی

متداول ترین نوع زخم ها زخم هایی با منشا خارجی و زخم های با منشا داخلی هستند. به دلیل نوروپاتی محیطی ، زخمهای با منشا خارجی از جمله بریدگی پوست ، سوختگی ، برآمدگی و کبودی ممکن است غالباً مورد توجه بیمار دیابتی قرار نگیرد. اگر زخم های خارجی مدتی مورد توجه قرار نگیرند ، تأخیر در معالجه باعث می شود که بیمار عوارض خطرناکی را تجربه کند.

زخم های با منشأ داخلی

زخم هایی با منشا داخلی می توانند منجر به شکسته شدن پوست و بافت اطراف شوند و خطر عفونت های باکتریایی را افزایش دهند.

علل ایجاد زخم های دیابتی

مشکلات ناشی از بیماری های شریانی محیطی و نوروپاتی محیطی که می تواند با دیابت ایجاد شود باعث کوچک شدن رگ های خونی به خصوص رگ های موجود در پاها شود و این باعث کاهش گردش خون به آن منطقه می شود. عدم گردش خون صحیح در اندام ها می تواند منجر به کاهش اکسیژن و مواد مغذی به بدن و اعصاب بدن شود که این موارد برای بهبودی لازم است. با گذشت زمان ، اعصاب در این مناطق ممکن است آسیب ببینند و این باعث کاهش احساس درد ، گرما و لمس می شود و بیماران را در معرض آسیب قرار می دهد.

عوامل خطرزا

• اختلال در عرق کردن
• پوست خشک و ترک خورده
• عفونت های ناخن پا
• ناهنجاری های پا مانند پای شارکوت
• کاهش تولید هورمون های رشد و ترمیم
• کاهش تولید و بازسازی رگ های خونی جدید
• سد پوستی ضعیف
• تولید کم کلاژن

همچنین از دیگر عوامل افزایش دهنده زخم های دیابتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کفش های بی کیفیت
• عدم رعایت بهداشت (عدم شستشوی منظم)
• اصلاح نادرست ناخن پا
• مصرف الکل
• بیماری چشم به علت دیابت (رتینوپاتی)
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• چاقی
• مصرف دخانیات

نشانه های زخم دیابتی

• درد مزمن یا کاملاً بدون درد
• علائم التهاب (تورم ، قرمزی ، سوزش ، درد و از بین رفتن عملکرد)
• علائم عفونت (زهکشی چرک ، ترشحات ، بوی بد و بافت مرده)
• بی حسی و کوفتگی (علائم آسیب عصبی)
• تب یا لرز (علائم عفونت رو به تدریج که می تواند تهدید کننده اندام یا حتی تهدید کننده زندگی باشد)

عوارض زخم های دیابتی

افرادی که زخم هایشان به دلیل تأثیر دیابت روی اعصاب و رگ های خونی دیر ترمیم می شود، ممکن است عوارض دیگری را نیز تجربه کنند. این موارد شامل بیماری های قلبی، بیماری کلیوی و مشکلات چشمی می شود. اگر زخم درمان نشده آلوده شود، ممکن است عفونت به صورت محلی در ماهیچه ها و استخوان ها پخش شود. پزشکان به این بیماری استئومیلیت یا عفونت استخوان می گویند.

اگر عفونت در زخمی ایجاد شده و درمان نشود، می تواند تا مرحله گانگرن پیشرفت کند. گانگرن یکی از دلایل عمده قطع عضو در افرادی است که در اثر ابتلا به دیابت اندام خود را از دست می دهند. گاهی اوقات افراد مبتلا به عفونت های کنترل نشده دچار سپسیس نیز می شوند که با گسترش عفونت در جریان خون ایجاد می شود. سپسیس خطرناک است و می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

پیشگیری از ایجاد زخم های دیابتی

بررسی روزانه پا

متخصصین زخم به افراد مبتلا به دیابت توصیه می کنند تا هر روز پاهایشان را از نظر وجود تاول، بریدگی، خراش و ناخن های نامرتب بررسی کنند. همچنین ضروری است که کف پاها را در صورت تنها بودن با آینه بررسی کنید، زیرا تاول ها اغلب در کف پا ایجاد می شوند. پزشکان همچنین توصیه می کنند که پاها را از نظر علائم عفونت، از جمله قرمزی، تورم و گرما کنترل کنید. اگر این تغییرات را مشاهده کردید، بلافاصله به دنبال درمان باشید

کفش مناسب

پوشیدن کفشی که مناسب نباشد خطر تاول زدن را افزایش می دهد. کفش ها نباید خیلی تنگ، خیلی کوچک یا خیلی بزرگ باشند. اندازه و عرض پا ممکن است با گذشت زمان تغییر کند، بنابراین پزشکان توصیه می کنند هر زمان کفش جدید می خرید پای خود را اندازه گیری کنید.

یک کفش کاملاً متناسب دارای نیم سانتی متر فضای بین انگشتان و نوک کفش است و پشتیبانی کافی از قوس پا را فراهم می کند. متخصصین سلامت پا توصیه می کنند که از جوراب های تمیز و خشک که کش های محکمی ندارند استفاده کنید، زیرا کش های محکم ممکن است جریان خون در پا را محدود کند.

پزشکان به افراد مبتلا به دیابت توصیه می کنند که از راه رفتن با پای برهنه و پوشیدن صندل که پاهایشان را در معرض آسیب ها قرار می دهد و باعث خراشیدگی و تحریک پا می شود، خودداری کنند. همچنین باید از کفش های پاشنه بلند استفاده نکنید زیرا باعث فشار اضافی در قسمت جلوی پا می شود. کفش های پاشنه بلند می توانند به پوست آسیب بزنند و تاول ایجاد کنند.

قند خون

اگر مبتلا به دیابت هستید، باید سطح قند خون را کنترل کنید و اطمینان حاصل کنید که در یک محدوده سالم است. افزایش قند خون ممکن است منجر به زخم دیابتی و همچنین عدم بهبودی زخم شود. متخصصان غدد پزشكانی هستند كه در مدیریت بیماری دیابت تخصص دارند. آنها می توانند دوز داروهای مصرفی را جهت کنترل و مدیریت سطح قند خون تعیین کنند. درمان زخم یک فعالیت تیمی می باشد که متخصصین زخم، غدد، عفونی، ارتوپدی، جراحی عمومی این گروه را تشکیل می دهند و همکاری این متخصصین بهبود زخم را سرعت می بخشد.

وزن بیمار

اضافه وزن یا چاقی باعث افزایش فشار در پا می شود که می تواند هنگام پوشیدن کفش مشکلاتی ایجاد کرده و منجر به تاول و بریدگی شود. متخصصان تغذیه و رژیم درمانی می توانند به شما در کاهش وزن کمک کنند. اگر چاقی بیش از حد مانع کنترل سطح قند خون شما شود، پزشک می تواند شما را در مورد جراحی های کاهش وزن (مانند اسلیو معده ) راهنمایی کند.

دخانیات

سیگار و سایر محصولات دخانی مانند توتون و تنباکو حاوی مواد شیمیایی هستند که روند بهبودی زخم را کند می کنند و ممکن است از بهبود کامل زخم پا جلوگیری کنند. محصولات دخانی همچنین با مشکلات گردش خون مرتبط هستند و ممکن است خطر ابتلا به بیماری شریانی اندام تحتانی را که باعث کاهش جریان خون در پاها می شود به میزان قابل توجهی افزایش دهند.

اصول مراقبت از زخم های دیابتی

• شستن هرروز پا ،تمیز نگهداشتن انگشت دست و پا به اندازه کافی ،اما نه بیش از حد .
• پای خود را خشک و مرطوب نگهدارید
• اغلب جوراب خود را عوض کنید.
• به دیدن یک متخصص پا برای برطرف کردن میخچه و پینه هابروید.
• کفش مناسب بپوشید.
• پزشک شما،ممکن است توصیه کند که برای جلوگیری از برگشت زخم،کفش های دیابتی بپوشید.
• وزن خود را مدام بررسی کنید.
• هر روز پاهای خود را برای چند دقیقه بالا تر از سطح بدن قرار دهید.
• جورابها را همیشه به جز مواقعی که در خواب هستید، بپوشید.
• از نشستن و یا خوابیدن در حالت کشیده خودداری کنید.
• از تمرین های ملایم و راه رفتن روزانه لذت ببرید.
• سطح قند خونتان را چک کنید، زیرا زخم های پا ،میتواند ناشی از دیابت باشد.
• یک لایه نازک از وازلین را ،مستقیما بر روی زخم پایتان قرار دهیداین کار را چندین بار در روز انجام دهید.

روش های درمان زخم های دیابتی

الف) درمان زخم های دیابتی با تغذیه

تأمین کالری کافی

همانطور که می دانید روند بهبود زخم بسیار پرانرژی است. بنابراین لازم است که انرژی بدن به جهت بازسازی بافت جدید در محل زخم به مقدار کافی تامین شود. اگر افراد مبتلا به دیابت با کمبود مواد غذایی مواجه شوند، روند بهبود زخم دیابتی آن ها بسیار کند می شود. بنابراین تغذیه مناسب و تامین کالری کافی بدن قدم اول و مهم ترین قدم در درمان زخم دیابتی است. سوء تغذیه همچنین با افزایش عفونت نیز همراه است.

نوشیدن آب فراوان

به این بیماران پیشنهاد می شود که آب فراوان نوشیده و از مصرف نوشیدنی های شیرین تا حد امکان خودداری کنند. همچنین بهتر است که بیماران مبتلا به دیابت به همراه چای خود هرگز از قند استفاده نکنند. چرا که همانطور که گفتیم افزایش سطح قند خون مانع از بهبود زخم دیابتی می شود.

کربوهیدارت ها

کربوهیدرات ها اولین و اصلی ترین منبع به جهت تامین انرژی سلول ها در هنگام بهبود زخم دیابتی هستند. مصرف کربوهیدارت کافی می تواندکمک بزرگی به بهبود سریعتر زخم در افراد مبتلا به دیابت کند. لازم است به جهت جلوگیری از افزایش سطح قند خون، مصرف کربوهیدرات ها را به صورت مساوی و در طول روز تقسیم کنید. از جمله مواد غذایی که می توانند منبع خوبی برای کربوهیدرات باشند شامل غلات، میوه ها و سبزیجات است.

مصرف پروتئین

پروتئین ماده اصلی در رشد بافت، تولید سلول های جدید وترمیم زخم است. بنابراین عدم کافی بودن میزان پروتئین بدن می تواند روند بهبودی زخم دیابتی را با مشکل مواجه کند. منابعی که ترجیح می دهیم افراد مبتلا به دیابت به جهت تامین پروتئین بدن استفاده کنند شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، فرآورده های لبنی و سویا است. توصیه می کنیم که افراد مبتلا به دیابت به جهت درمان زخم دیابتی این مواد مغذی سرشار از پروتئین را با مقدار مشخصی که پزشک تغذیه ارائه می کند، مصرف کنند.

استفاده از مکمل ها در صورت نیاز

همانطور که گفتیم لازم است که افراد مبتلا به دیابت از یک رژیم غذایی مناسب با انواع مواد مغذی بهره مند شوند. با این حال ممکن است افرادی وجود داشته باشند که نتوانند کالری کافی را در طول روز مصرف کنند. بنابراین معمولا توصیه می شود که این افراد از برخی مکمل ها به جهت تامین کالری مورد نیاز بدن استفاده کنند.

آن ها می توانند از مکمل های ویتامین A، ویتامین C و روی به جهت جبران این کمبود کالری استفاده کنند. همچنین در صورت امکان اگر می توانند از شیر یا پنیر به عنوان میان وعده استفاده کنند. چرا که همین میان وعده های کوچک نیز اگر مناسب باشد، تا حد زیادی می تواند کالری مورد نیاز بدن را تامین کند.

ج) درمان زخم های دیابتی در طب سنتی

آلوئه ورا

برگ های آلوئه ورا را بردارید و کمی آن را بشورید از ماده ی ژله مانند برگ ،برداشت کنید ؛ ژل را مستقیما به زخم های پای خود بزنید و این کار را 2-3 بار دوروز انجام دهید .

روغن نارگیل

شما به 1 تا 2قاشق چای خوری ،روغن نارگیل خالص نیاز دارید. باید روغن نارگیل را روی کف دست خود بریزید، و آن را به آرامی برروی زخم پای خود بزنید ؛شما باید 2-3 بار در روز این کار را،برای بهبود سریع انجام دهید .

عسل

شما به عسل صد در صد ارگانیک نیاز خواهید داشت. کمی عسل ارگانیک را بر نوک انگشتانتان بزنید،سپس آن را به آرامی برروی زخم باز خود بمالید وبردارید بعد از 10تا 15دقیقه میتوانید آن را با آب بشویید ؛ این را ،حداقل 2-3بار درروز انجام دهید .

روغن درخت چای

شما به 10تا 12 قطره روغن چای و 30میلی لیتر روغن نارگیل نیاز دارید. روغن درخت چای را با روغن نارگیل مخلوط کنید و کمی از این مخلوط را به زخم پای خود بزنید مخلوط باقی مانده را در یک ظرف تمیز، برای استفاده بیشتر ذخیره کنید برای بهترین نتایج ,حداقل دوبار در روز انجام دهید.

زرد چوبه

شما به 1 قاشق زرد چوبه و آب نیاز دارید ؛ زرد چوبه و آب را باهم مخلوط کنید تا یک خمیر به دست آورید. خمیر را بر روی زخمتان بمالید و بگذارید تا خشک شود آن را با آب گرم شست و شو دهید همچنین میتوانید ،با مصرف کردن یک لیوان شیر با زردچوبه به بدنتان برای مبارزه با عفونت های داخلی کمک کنید ، شما باید این کار را حداقل دوبار در هفته انجام دهید.

سرکه سیب

شما به 1 قاشق سرکه سیب ؛ 1یا 2 قاشق آب گرم ؛ مقداری فلفل و حوله حمام کوچک نیاز خواهید داشت. سرکه سیب را با آب گرم مخلوط کنید و حوله حمام را در داخل این محلول خیس دهید و روی زخم قرار دهید و 10 تا 15 دقیقه، بگذارید تا بماند ؛ این کار را دوبار در روز انجام دهید.

بابونه

شما به 1قاشق چای خوری از گیاه دارویی بابونه و یک فنجان آب داغ، نیاز خواهید داشت . یک قاشق چای خوری از گیاه بابونه را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید و 15 دقیقه صبر کنید تا خیس بخورد وبرای مدتی بگذارید تا سرد شود. یک حوله حمام تمیز را در درون این چای خیس دهید و به آرامی در اطراف زخم پای خود ببندید و برای یک شب بگذارید،تا بماند ؛شما میتوانید یک بار در روز این کار را انجام دهید.

ج) درمان دارویی زخم های دیابتی

پزشک شما ممکن است آنتی بیوتیک ها, ضد پلاکت ها یا داروهای ضد لخته شدن را برای درمان زخم شما تجویز کندحتی اگر عفونت، پس از درمان های پیشگیرانه و ضدفشار پیشرفت کند. بسیاری از این آنتی بیوتیک ها ،به استافیلوکوکوس اورئوس, باکتری های شناخته شده ای که باعث ایجاد عفونت های استاف یا بی همولایتیک استرپتوکوکوس که معمولا در روده های شما یافت میشوند, حمله میکنند. با پزشک خود درمورد سایر شرایط سلامتی خود که احتمالاً عفونت را با این باکتری های مضر افزایش میدهد، از جمله HIV و مشکلات کبدی صحبت کنید.

د) درمان موضعی زخم های دیابتی

• پانسمان های حاوی نقره یا کرم های سولفادیازین نقره
• ژل یا محلول پلی هگزامتیلن بیگوآنید (PHMB)
• ید
• عسل پزشکی در فرم پماد یا ژل