انواع حجامت و روشهای مختلف آن | معایب و مزایای حجامت

در کشورهای غربی حجامت معمولاً به ۱۰ روش انجام می شود اما در طب سنتی ایرانی حجامت به طور کلی به دو دسته حجامت خشک یا بادکشی و حجامت تر یا خونگیری تقسیم می گردد که در ادامه با انواع حجامت آشنا می شویم . تاریخچه حجامت به مدت ها قبل باز می گردد .حجامت خشک خود نیز به دو بخش حجامت سرد و خشک و حجامت گرم و سرد تقسیم می شود. حجامت سرد و خشک نوعی حجامت است که خلاء مورد نیاز توسط پمپ مکنده بدون حضور گرما و آتش روی بدن ایجاد می گردد و تاثیر آن به مقدار جزئی کمتر از حجامت گرم و خشک است . حجامت گرم و خشک باد کش گذاری که توسط شعله خلع لازم در لیوان حجامت ایجاد شده و لذا به آن گرم و خشک اطلاق می شود و در گذشته به آن لیوان یا کوزه انداخت گفته می شد .

تاریخچه حجامت

حجامت در ایران تاریخچه ای دیرینه دارد . ابوعلی سینا در كتاب قانون، حجامت را از اركان درمان محسوب كرده و تقریباً برای درمان تمام بیماری ها حجامت و بادكش (CUPPING) را تجویز كرده است. از جمله مزایایی که حجامت به دنبال دارد ، تقویت سیستم ایمنی بدن است . حادثه مهم منع حجامت به سال 1344 باز می گردد چرا که در این سال بود که وضع قانون نظارت بر درمان اتفاق افتاد و در ادامه آن افرادی که حجامت انجام می دادند ، دستگیر شدند . این روش درمانی تا سال 1364 از روش های درمانی حذف شد اما باز هم در این سال ، استفاده از این روش رونق گرفت به نحوی که در سال 1369 ، موسسه تحقیقات حجامت ایران به ثبت رسید .

زمان و سن مناسب انجام حجامت

با توجه به احادیث موجود ، فصل بهار بهترین زمان برای انجام حجامت است . به فردی که در سلامت کامل است و بیماری خاصی ندارد، توصیه می شود که یک بار در فصل بهار و یک بار در فصل پاییز حجامت کند. معمولا از ابتدای تولد تا آخر عمر ، انجام حجامت بلامانع است و به طور کلی سن مناسب حجامت را همه دوران ها می دانند . حجامت حتی برای زنان باردار مفید است چرا که در افزایش قد ، مقاومت بدن کودک و مادر و در جلوگیری از زردی کودک اثرگذار خواهد بود

مزیت های حجامت

مزایای حجامت به قدری زیاد است که صحبت از آن ها ، مدت ها زمان خواهد برد . حجامت در درمان نسبی و یا کامل سردردهای عصبی و میگرن ، تقویت بینایی چشم، فشارخون و رفع غلظت خون، چربی، قند و اوره خون ، بیماری های پوستی و خارش بدن، آبله مرغان ، نقرس، سکته قلبی و مغزی، افزایش قدرت ایمنی بدن، آرتروز و رماتیسم، آسم، سرفه و تنگی نفس، سوء هاضمه و ورم معده ، کنترل بیماری های اعصاب و روان، دیسک کمر و کمردرد، لکنت زبان ، برخی از انواع سرطان ، سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا ، زردی نوزادان ، ضعف و ناتوانی جسمی، عفونت لوزه و ... موثر است و برای درمان هر کدام از آن ها انواع متفاوت از حجامت ها توصیه می گردد .

انواع حجامت

انواع مختلف حجامت برای موارد متفاوتی کاربرد دارد .در حجامت خشک خونی از بدن خارج نمی شود و تنها عمل مکش بر روی پوست صورت می پذیرد .در حجامت تر با خارج نمودن مقداری از خون بیمار همراه است و مواضع توصیه شده جهت انجام حجامت تر در مکاتب مختلف طب سنتی متفاوت است اما در طب اسلامی مواضع زیر تاکید شده است و در ادامه به توضیح روش های حجامت و انواع حجامت می پردازیم

حجامت عام

حجامت عام بین حدود مهره های سوم و چهارم سینه تی ۳ و ۴ انجام شده و در احادیث و روایات با نام حجامت نافع شناخته می شود . زمان مناسب حجامت در بهار و پاییز است . حجامت شما به طور کلی بهتر است در فصل بهار و پاییز انجام شود چرا که بر همه مزاج ها تاثیر مناسبی دارد و در فصول تابستان و زمستان باید طبق نیاز برخی از مزاج ها در آن را انجام دهند . در زمستان مزاج های سرد به هیچ عنوان نباید حجامت کنند و در بهار و پاییز جهت تازه شدن خون پیشگیری از ازدیاد خون و تقویم سیستم ایمنی انجام آن به بیشتر افراد توصیه می گردد .

از فواید حجامت عام می توان به تسویه عمومی خون ، تنظیم ترشحات غدد داخلی و هورمون ها ، تنظیم آنزیم ها و درمان اختلالات کبدی ، درمان خفقان امتلاء فشار خون دیابت ، غلظت خون و تپش قلب باز کردن قاعدگی درمان آکنه و جوش دردهای گردن و کهیر اشاره کرد . از جمله عوارض جانبی حجامت عام ضعف دهانه معده است که البته در صورتی این عارضه رخ می دهد که لیوان حجامت پایین تر از محل صحیح خود قرار گرفته باشد . این نوع حجامت معمولاً بیشترین اثر را در بین تمامی انواع حجامت دارد و به همین دلیل توسط بسیاری از پزشکان توصیه می شود .

حجامت سر
حجامت سر از انواع حجامت هاست . در این حجامت محل آن یک و جذب شخص حجامت شوند از لکه بینی تا فرق سر است . این گونه از حجامت با تکنیک خاصی انجام می شود و با نام حجامت نجات بخش معرفی شده است . از فواید آن می توان به درمان بیماری های اعصاب و جنون و تقویت مغز اشاره کرد . از جمله معایب حجامت سر می توان به کاهش فهم و فراموش کاری اشاره کرد .

حجامت کمر
حجامت کمر حدود مهره اصلی انجام می شود و از آن در روایات با نام حجامت رهاننده عنوان می گردد این نوع حجامت حجامت پهنه حجامت سه بند و حجامت چه ما بند شناخته می شود . این حجامت از حجامت های ناحیه تن است که موضوع آن بین دو باسن و در انتهای ستون فقرات و بر روی استخوان خاجی میباشد . عمدتاً مزایای حجامت ناحیه تنه ، درمان بیماری های قسمت میانی تنه مانند دردهای کمری ، دردهای کلیوی و دردهای مثانه ای می باشد .

حجامت ساق ها
حجامت ساق ها نوعی دیگر از حجامت است که روش انجام حجامت پا ، قوزک خارجی پا به سمت پشت ساق پا است .

حجامت نقره
حجامت نقره در گودی گردن انجام شده و مختص اطفال می باشد . انجام این گونه از حجامت برای بزرگسالان به علت احتمال ایجاد فراموشی منع شده است .

حجامت زیر چانه

حجامت زیر چانه معمولاً برای درمان عفونت های دهان و دندان روشنی پوست صورت و رفع و کمتر تأثیرگذار است . از حجامت پشت گوش در رفع آکنه های سر و صورت و روشنی پوست استفاده می شود .

حجامت موضعی

حجامت موضعی نوعی از حجامت است که از آن بر روی ران یا کلیه و ریه استفاده می شود و باید بر اساس تشخیص به پزشک صورت پذیرد .

حجامت خورشیدی

حجامت خورشیدی در واقع همان حجامت عام است با این تفاوت که برای آماده کردن بیمار و هدایت خون به موضع حجامت پیش از انجام حجامت در اطراف حجامت بادکش انجام می دهند و سپس برای آن حجامت صورت می پذیرد .حجامت پیشگیرانه خطرآفرین نیست اما باید اصول صحیح آن رعایت شود .

موارد منع انجام حجامت

دقت کنید اگر حجامت به منظور درمان توسط افراد غیر متخصص صورت پذیرد نه تنها موجب درمان نمی شود بلکه مشکلاتی را نیز در پی خواهد داشت . افرادی که طبق تعریف طب سنتی در گروه بلغمی مزاج ها قرار می گیرند ، در این افراد باید غلبه بلغم را با برنامه غذایی و تجویز مصرف نمود و سپس حجامت انجام داد . زنان باردار تا پایان ماه چهارم حاملگی و تشکیل کامل جنین نباید حجامت انجام دهند .افراد دچار مشکلات انعقادی نظیر کمبود پلاکت نیز بهتر است از انجام حجامت دوری کنند . عده ای از پزشکان معتقدند که در افراد دچار فشار خون خیلی بالا ابتدا باید فشار خون را کنترل نمود و سپس اقدام به حجامت کرد . در حالت گرسنگی و تشنگی شدید و در حالت استرس روحیه خستگی مفرط انجام حجامت توصیه نمی شود .

روش های مراقبتی در حجامت

از جمله مراقبت های بعد حجامت ، خون رسانی درست به بدن می باشد . مراقبت های قبل حجامت باید به گونه ای باشد که فرد با ضعف یا گشنگی به انجام این عمل نپردازد . معمولا پیش از انجام حجامت مصرف انار توصیه می گردد . البته مصرف انار برای بعد از حجامت نیز کاربرد دارد . در زمان گرسنگی به هیچ عنوان نباید حجامت انجام شود چرا که عنوان شده است که با خوردن غذا ، خون جمع شده و با انجام حجامت، بیماری دفع می شود اما اما اگر قبل از خوردن غذا حجامت انجام شود، خون دفع شده اما بیماری در بدن می ماند . برای مراقبت بهتر لازم است که بعد از حجامت، از حركت زیاد و خشم و هیجان پرهیز شود .