جشن چله تابستان چه زمانی است و چه آداب و رسومی دارد

جشن چله تابستانی چه زمانی است وچه آداب ورسومی دارد ؟

جشن چله تابستان یا چله تموز یکی از اصطلاحات تقویمی رایج در ایران باستان است که هنوز هم بین افراد مسن می توان اطلاعات و یادآوری هایی از آن بدست آورد .

ایرانیان قدیم که به مناسبت های مختلف جشن ها و آیین های مختلفی برگزار می کردند ، آغاز تابستان را هم نیز جشن می گرفتند.

یکی از باورهای عمومی در ایران باستان این است که گل نیلوفر با خورشید در پیوند بوده و زمان شکوفایی روزانه آن با خورشید هماهنگ است.

در مطلب زیرمروری خواهیم داشت بر پیشینه جشن چله تابستانی ، اگربه گذشته وفرهنگ ایران باستان علاقه مندهستید با ما بمانید .

جشن چله تابستان

در جنوب خراسان از اول تیر ماه تا دهم مرداد ماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه را «چله کلو»، از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را «چله خرد» می گویند.

در قدیم روزهای بعد از نوروز را به دو چهل تقسیم می کردند چل روز اول که چله معتدل است و چل روز بعد که روزهای گرما است بعد از چله دوم چله تموز شروع می شود. که داغ ترین روزهای سال است.

ریشه جشن چله تابستان

در ایران قدیم طولانی ترین روز سال را گرامی می داشتند و آن را روز چله تموز می نامیدند. چله تابستان از اول تیر تا دهم مرداد می باشد.

پیشینه جشن چله تابستان

جشن چله تابستان پس از اسلام در زمان دیلمیان که خود را وارث حکومت هایی مانند اشکانیان و ساسانیان و هخامنشیان می دانستند رونق گرفت و به نام نوروز بل میان مردم رواج پیدا کرد.

زمان این اقدام مبدا جدید سال شماری دیلمی شد که این مبدا دقیقا برابر است با روز دوشنبه هرمزد روز اولین روز از سال پنج هزار و ۴۵۴ باستانی یزدگردی قدیم و ۷۱ هزار و ۸۲ روز پیش از مبدا هجری شمسی است.

مراسم آغاز سال جدید نوروز بل به طور متغیر وابسته به محل برگزاری و نحوه قراردادن پنج روز کبیسه بین سیزدهم تا هفدهم مرداد ماه برگزار می شود.

رسوم جشن چله تابستان

در زمان قدیم درفصل تابستان کشاورزان توان پرداخت باج و خراج را داشته و می توانستند با فروش محصول خود زندگی شان را سامان دهند و از همین رو سال نوی خود را در این زمان برگزار می کردند.
در این جشن ۱۰ مرد با کلاه و شلوار خاص به میدان می آیند و دور تا دور آتش چرخیده و نوازنده های محلی موسیقی را با شدت و شور می نوازندو این شعر را بلند می خوانند :

گروم گروم گروم بل (با صدای پرهیبت سوختن هیزم و برکشیدن شعله)
نوروز ما و نوروز بل نوروز ماه و شعله آتش نوروزی
نو سال ببی، سال سوسال تازه باشد و سال روشنائی
نو بدی خؤنه واشو تازه باشد و تازه شود و خانه آباد و با برکت

بنا به روایتی دیگر فلسفه آیین نوروزبل را «آئین خراجی» دانسته اند به این معنا در این زمان که کشاورزان گندم خود را درو کرده و به بازار عرضه می کردند و از گوسفندان خود شیر و دیگر محصولات لبنی را به دست آورده، خراج یا مالیات خود را به ارباب تحویل داده و سهم خود را برداشت می کردند.

برای سپاسگزاری از اهورامزدا در نوروز بل، دور یکدیگر جمع می شدند و به شکرانه نعمت آتش روشن می کردند و سال جدید «خراجی» را به یکدیگر تبریک می گفتند.

جشن چله تابستان را امروزه نیز زرتشتیان در ۱۲ تا ۱۶ مرداد ماه به گونه ای دیگر به اجرای این جشن می پردازند و همه در یزد به زیارتگاه پیر نارکی می روند و با سرود و نیایش اهورامزدا را به فردید دادن مهر و نعمت و زندگی می ستایند و سرودهایی از اوستا را زمزمه کرده و به نیایش اهورامزدا «خداوند یگانه» می پردازند.

فلسفه جشن چله تابستان

روز های اول تیر و یا روز ۳۱ خرداد (۲۱ژوئن) طولانی ترین روز سال در نیم کره شمالی زمین می باشد ، زیرا در این روز خورشید نسبت به روز های گذشته به اندازه بخشی از ثانیه بیشتر در آسمان باقی خواهد ماند و روز را طولانی تر خواهد کرد.

به دلیل اینکه سیاره زمین حول محور خود با درجه ۵/۲۳ در حرکت است طی روزی خاص از سال و با به حداقل رسیدن فاصله منطقه قطبی با خورشید این پدیده که به انقلاب تابستانی نیز شهرت دارد رخ می دهد و در برخی از سال ها این اتفاق ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن) رخ می دهد و در برخی سال ها ۳۱ خرداد (۲۱ ژوئن) و یا اول تیر ماه اتفاق می افتد.

این پدیده طبیعی برای گذشتگان نیز شناخته شده بوده است در ایران جشن نیلوفر و یا چله تموز با این پدیده در ارتباط بوده است و در قدیم علی رغم اینکه ابزار های دقیق سنجش زمان وجود نداشت و تنها از چارطاقی ها و خانه فنجان یا ساعت آبی تا حدودی ساعت آفتابی استفاده می شد،

اما با همین ابزار های ساده، طولانی ترین روز سال و کوتاه ترین روز سال را با کمی اختلاف تعیین می کردند. ۴ قرن قبل از تولد مسیح برای این روز تقویمی طراحی کرده بودند که با استفاده از نور خورشید زمان دقیق آن مشخص می شد.

تصاویر جشن جشن چله تابستان

معرفی جشن چله تابستان

در رابطه با معرفی جشن چله تابستان می توان گفت : ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه زمان جشن نیلوفر ششم تیرماه (خردادروز از تیرماه) است. با توجه به شواهد دیگر به نظر می رسد که گل نیلوفر از نظر باورهای مردمی با خورشید و احیاناً با میترا/ مهر در پیوند بوده باشد.

زمان شکوفایی سالانه گل نیلوفر (نیلوفر صحرایی و باغی) و نیز زمان شکوفایی روزانه آن با خورشید هماهنگ است. زمان گل دهی آن در چله تموز (طولانی ترین روز) و در ایام عمودی ترین تابش های خورشید و زمان شکوفایی روزانه گل نیلوفر نیز همراه با سپیده و طلوع خورشید است و هر روز همراه با بردمیدن خورشید شکوفا می شود.