عوارض مصرف زیاد رانیتیدین برای دستگاه گوارش

رانیتیدین یک داروی موثر برای درمان بیماری های دستگاه گوارش است و پزشکان این دارو را با توجه به نوع بیماری فرد و سن ابتلا به بیماری در دوزهای مشخصی تجویز می کنند. تانما در این مطلب علاوه بر فواید مصرف رانیتیدین، عوارض و نحوه درست مصرف آن را نیز بیان می کند؛

داروی رانیتیدین چیست؟

رانیتیدین با كاهش اسید معده در درمان مشكلات گوارشی ناشی از افزایش اسید استفاده می شود و از پرمصرف ترین داروها در ایران است. این دارو در واقع یک داروی آنتی هیستامین است که در معده گیرنده های هیستامین را غیر فعال می کند و مانع ترشح اسید از سلول های معده می شود. از جمله موارد مصرف رانیتیدین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زخم های معده و روده
• رفلاکس معده (ترش کردن)
• ازوفاژیت (التهاب مری) فرسایشی
• بیماری هایی که در آن معده تان بیش ازحد اسید ترشح می کند مانند نشانگان زولینگر-الیسون.

رانیتیدین چه عوارضی دارد؟

رانیتیدن نیز مانند سایر داروها ممکن است عوارضی داشته باشدو از جمله اصلی ترین عوارض مصرف رانیتیدین این است که باعث بروز خواب آلودگی می شود. سایر عوارض جانبی رایج رانیتیدین عبارت اند از:

• سردرد
• یبوست
• اسهال
• حالت تهوع و استفراغ
• درد و مشکلات معده

اگر این علائم خفیف باشند، معمولا بعد از چند روز یا چند هفته از بین می روند. اگر این علائم شدید بودند یا پس از مدتی از بین نرفتند، با پزشک یا داروساز مشورت بکنید.

عوارض جانبی جدی

درصورت بروز عوارض جانبی جدی بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. اگر احساس می کنید عوارض خطرناکی در شما بروز کرده یا وضعیت اورژانسی برای تان پیش آمده، بلافاصله با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. این عوارض جانبی جدی و خطرناک عبارت اند از:

• التهاب کبد با علائمی مانند: زردی پوست یا سفیدی چشم، خستگی غیرعادی، تیرگی ادرار، معده درد
• اختلال در عملکرد مغز با علائمی از قبیل: کنفوزیون (نوعی حالت گیجی و کاهش هوشیاری)، اضطراب، افسردگی، توهم و تاری دید
• ضربان قلب با علائمی از قبیل: تپش قلب سریع، خستگی و تنگی نفس

هشدار درباره احتمال بروز حساسیت (آلرژی)

ممکن است رانیتیدین موجب برخی واکنش های آلرژیک شدید در فرد بشود. درصورت بروز هریک از این علائم با فوریت های پزشکی تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه بکنید:

• سختی در تنفس
• تورم گلو یا زبان
• تب
• جوش

موارد احتیاط مصرف رانیتیدین کدامند؟

قبل از مصرف این دارو، اگر به داروی رانیتیدین یا دیگر مسدود کننده های H2 مانند سایمتیدین و رانیتیدین حساسیت دارید یا هر حساسیت دیگری دارید، این موضوع را به پزشک یا دکتر داروخانه اطلاع دهید. داروی رانیتیدین ممکن است شامل ترکیبات غیر فعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود.

قبل از مصرف رانیتیدین در مورد سوابق پزشکی خود مخصوصاْ اختلالات خونریزی خاص (پورفیری)، مشکلات سیستم ایمنی، مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی، بیماری های ریوی (مانند آسم، بیماری مزمن انسداد ریوی COPD) و دیگر مشکلات معده (مانند تومورها) حتما با پزشک مشورت کنید.

برخی از علائم می تواند نشانه شرایط جدی ای باشد. اگر علائمی مانند سوزش معده همراه عدم تعادل/ عرق کردن/ سرگیجه، درد قفسه سینه / فک/ دست یا شانه (مخصوصا همزمان با تنگی نفس و عرق کردن غیرطبیعی) و کاهش وزن بی دلیل را تجربه کردید، حتما با فوریت های پزشکی تماس حاصل کنید.

شربت خوراکی این دارو ممکن است حاوی الکل باشد لذا اگر دیابت، ترک مصرف الکل و بیماری کبدی یا شرایطی دارید که نباید الکل استفاده کنید، در مصرف شربت رانیتیدین دقت کنید و با پزشک خود مشورت کنید.

سالمندان نیز ممکن در مقابل عوارض جانبی این دارو مانند سرگیجه حساسیت بیشتری از خود نشان دهند. . این دارو فقط در صورت نیاز در زمان بارداری مصرف شود. در مورد مزایا و خطرات مصرف این دارو در زمان بارداری با پزشکتان مشورت کنید. این دارو از طریق شیر مادر انتقال می یابد. قبل از شیردهی به نوزاد با پزشک صحبت کنید.

رانیتیدین با چه داروهایی تداخل دارد؟

در خصوص تداخلات دارویی رانیتیدین باید گفت که قبل از اینکه پزشک بخواهد برایتان رانیتیدین تجویز بکند، باید درمورد داروها، ویتامین ها و مکمل های گیاهی مصرفی تان به او توضیح بدهید. نمونه ای از داروهایی که ممکن است با رانیتیدین تداخل داشته باشند، در زیر آمده است:

داروهایی که نباید همراه با رانیتیدین مصرف بشوند

دلاویردین: دلاویردین را همراه با رانیتیدین مصرف نکنید. این کار می تواند عوارض جانبی خطرناکی به دنبال داشته باشد. رانیتیدین از سطح دلاویردین در بدن می کاهد. این امر مانع از اثرگذاری مناسب دلاویردین در بدن می شود.

داروهایی که با مصرف رانیتیدین، خطر بروز عوارض جانبی شان افزایش می یابد

مصرف رانیتیدین با برخی داروها خطر بروز عوارض جانبی آن داروها را افزایش می دهد. نمونه هایی از این داروها عبارت اند از:

• پروکائین آمید: مصرف مقادیر بالای رانیتیدین همراه با داروی پروکائین آمید می تواند موجب بروز عوارضی از این دارو بشود.
• وارفارین: مصرف رانیتیدین همراه با وارفارین می تواند خطر خون ریزی یا تشکیل لخته های خونی را افزایش بدهد. اگر این داروها را هم زمان مصرف می کنید، باید پزشک به دقت شما را تحت نظر داشته باشد.
• میدازولام و تریازولام: مصرف رانیتیدین همراه با این داروها می تواند برای مدت زمان نسبتا طولانی موجب افزایش شدید خواب آلودگی بشود.
• گلی پیزید: مصرف هم زمان رانیتیدین و گلی پیزید می تواند موجب کاهش قند خون بشود. بنابراین با افزودن رانیتیدین به برنامه ی درمانی تان، باید بیش ازپیش حواس تان به قند خون تان باشد.

داروهایی که مصرف رانیتیدین تأثیرشان را کاهش می دهد

• وقتی داروهای خاصی با رانیتیدین مصرف شوند، ممکن است به خوبی در بدن عمل نکنند. دلیلش این است که رانیتیدین باعث کاهش میزان آنها در بدن می شود. نمونه هایی از این داروها عبارت اند از:
• آتازاناویر: اگر مجبور هستید این دو دارو را هم زمان مصرف کنید، پزشک به شما خواهد گفت که با چند ساعت فاصله این دو دارو را مصرف کنید.
• جفی تینیب: اگر داروهای رانیتیدین و جفی تینیب را هم زمان با داروی ضداسید بیکربنات سدیم مصرف می کنید، ممکن است جفی تینیب به خوبی اثر نکند. بنابراین برای مصرف هم زمان این دو با پزشک مشورت بکنید.

موارد منع مصرف رانیتیدین کدامند؟

برخی افراد به دلیل بروز حساسیت های دارویی و ابتلا به برخی بیماری ها نباید رانیتیدین را مصرف کنند زیرا مصرف آن عوارضی را به همراه خواهد داشت. در زیر به این گروه افراد اشاره می شود:

• افرادی که حساسیت دارویی دارند: درصورتی که در گذشته با مصرف این دارو واکنش های آلرژیک در شما بروز کرد، از مصرف دوباره آن خودداری بکنید. زیرا مصرف مجدد آن می تواند موجب مرگ بشود.
• افرادی که مشکل کلیه دارند: اگر مشکل کلیوی یا سابقه ی بیماری های کلیه دارید، شاید نتوانید به خوبی این دارو را از بدن تان دفع کنید. این امر می تواند مقدار رانیتیدین را در بدن تان افزایش بدهد و خطر بروز عوارض جانبی آن را بالا ببرد.
• افرادی که مشکل کبد دارند: اگر مشکل کبد یا سابقه ی بیماری های کبد دارید، شاید بدن تان نتواند به خوبی رانیتیدین را جذب و میزان اضافی آن را دفع بکند. این امر می تواند هم مقدار رانیتیدین موجود در بدن تان و هم خطر بروز عوارض جانبی آن را افزایش بدهد.
• افرادی که پورفیری حاد دارند (یک اختلال خونی ارثی): اگر سابقه ی حملات پورفیری حاد را دارید، نباید از رانیتیدین استفاده کنید. زیرا رانیتیدین می تواند موجب بروز مجدد این حملات بشود.
• مبتلایان به سرطان معده: این دارو از میزان اسید معده تان می کاهد. این امر می تواند علائم مشکلات گوارشی را بهبود بدهد. اما اگر علائم تان ناشی از یک تومور سرطانی باشد، رانیتیدین نمی تواند به درمان سرطان کمکی بکند.

مصرف رانیتیدین برای کودکان به چه صورت است؟

برای درمان رفلاکس معده نوزاد، جلوگیری از سوزش مری و درد نوزاد تجویز می شود. گاهی اوقات هم از شربت رانیتیدین برای رفع کهیر مزمن که یک حساسیت پوستی در نوزاد است, استفاده می کنند. مصرف این دارو در نوزادان عوارض جانبی شایع و بارزی ندارد و گاها مصرف آن اسهال, دل درد و یبوست را برای نوزاد به وجود می آورد.

مصرف رانیتیدین در بارداری به چه شکل است؟

مصرف رانیتیدین در هر زمان در دوران بارداری ایمن است. داروهای OTC رده های بارداری را ندارند، اما رانیتیدین در دسته ب قرار می گیرد. رده ب به این معنی است که رانیتیدین برای جنین خطرناک نیست.

با این حال، پزشکان معمولا رانیتیدین را برای زنان باردار توصیه نمی کنند. آنها اغلب تغییر رژیم غذایی و یا عادت های دیگر را پیشنهاد می کنند. اگر این روش ها موثر نباشد، ممکن است دارو را پیشنهاد کنند.

شما در دوران بارداری می توانید، قرص رانیتیدین را روزی ٢ عدد یكی صبح و یكی شب بعد از غذا بخورید. برای سوزش خفیف که زیاد اتفاق نمی افتد، می توانید 75 میلی گرم از یک دارو را یک یا دو بار در روز مصرف کنید. اگر سوزش متوسط دارید، می توانید یک یا دو بار در روز 150 میلیگرم رانیتیدین مصرف کنید. با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید تا تصمیم بگیرید که دوز مناسب برای شما چقدر است.

رانیتیدین را بیش از دو بار در روز مصرف نکنید. حداکثر دوز 300 میلی گرم در روز است. اگر سوزش معده (سوزش سر دل در بارداری) شما پس از دو هفته درمان با رانیتیدین برطرف نشد، به پزشک خود بگویید. بیماری های دیگر نیز ممکن است این علائم را ایجاد کند.

نحوه مصرف رانیتیدین چگونه است؟

رانیتیدین برای درمان کوتاه مدت و درازمدت استفاده می شود. اگر رانیتیدین را براساس دستورات پزشک مصرف نکنید، می تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. نحوه مصرف رانیتیدین به شکل زیر است:

• اگر به طور ناگهانی مصرف رانیتیدین را متوقف کنید یا باوجود نیازتان، اصلا آن را مصرف نکنید،ممکن است میزان اسید معده تان همچنان بالا بماند و درد معده تان حتی بدتر بشود.
• اگر رانیتیدین را طبق ساعات مشخص مصرف نکنید و به برنامه ی مصرف آن بی توجه باشید، دارو به خوبی عمل نمی کند یا حتی به طور کامل بی اثر می شود. برای اینکه رانیتیدین به خوبی عمل بکند، باید همیشه مقداری از آن در بدن تان باقی بماند.
• اگر رانیتیدین را بیش ازحد مصرف بکنید، احتمال بیش مصرفی (اُوردُز) در اثر مصرف رانیتیدین نادر است. مصرف بیش ازحد توصیه شده از این دارو می تواند موجب بروز علائم بیش مصرفی بشود.
• اگر مقدار زیادی رانیتیدین مصرف بکنید، سطح آن در بدن تان به درجه ی خطرناکی می رسد. بیش مصرفی رانیتیدین علائمی مانند مشکل در راه رفتن و کاهش فشار خون (با علائمی مانند سرگیجه و ضعف) را به دنبال دارد. درصورت مصرف بیش ازحد با پزشک تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه بکنید.
• اگر یکی از نوبت های مصرف رانیتیدین را فراموش کردید: اگر زود یادتان آمد، دارو را مصرف بکنید. اما اگر تنها چند ساعت تا نوبت بعدی مصرف باقی مانده، فقط به اندازه ی یک نوبت رانیتیدین مصرف بکنید. مصرف دُز دارویی ۲ نوبت در ۱ نوبت می تواند عوارض جانبی جدی به دنبال داشته باشد.

میزان مصرف رانیتیدین در سنین مختلف چقدر است ؟

مقدار مصرف رانیتیدین نیز مانند هر داروی دیگری مهم است و افراد در سنسن مختلف باید دوز خاصی را مصرف کنند تا دچار عوارض نشوند:

برای بزرگسالان (۱۷ تا ۶۴ سال)

• برای درمان زخم دوازدهه : دُز ۱۵۰ میلی گرم ۲ بار در روز یا دُز ۳۰۰ میلی گرم ۱ بار در روز. اگر می خواهید ۱ بار در روز و با دُز ۳۰۰ میلی گرم رانیتیدین مصرف کنید، آن را بعد از شام یا قبل از خواب مصرف بکنید.
• مقدار مصرفی برای پس از درمان اولیه: دُز ۱۵۰ میلی گرم ۱ بار در روز و قبل از خوابیدن.

برای کودکان (۱ ماهه تا ۱۶ ساله)

• برای درمان زخم دوازدهه : مقدار معمول ۲ تا ۴ میلی گرم به ‍ازای هر کیلوگرم از وزن بدن ۲ بار در روز است. حداکثر مقدار مجاز ۳۰۰ میلی گرم در روز است.
• مقدار مصرفی برای پس از درمان اولیه: مقدار معمول ۲ تا ۴ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن ۱ بار در روز است. حداکثر مقدار مجاز ۱۵۰ میلی گرم در روز است.

مقدار مصرفی برای کودکان زیر ‍۱ ماه

تأثیرگذاری و بی خطری این دارو برای کودکان زیر ۱ ماه تأیید نشده است.

مقدار مصرفی برای افراد مسن (بالای ۶۵ سال)

ممکن است افراد مسن دچار نارسایی های کلیوی باشند. این امر موجب می شود بدن دارو را آهسته تر جذب کند. بنابراین مقدار بیشتری از دارو و برای مدت طولانی تری در بدن باقی می ماند. این امر خطر بروز عوارض جانبی را افزایش می دهد. در این موارد شاید پزشک از مقادیر کمتر دارو یا برنامه ی درمانی متفاوتی استفاده بکند. این امر مانع از تجمع بیش ازحد دارو در بدن خواهد شد. در ضمن دُز رانیتیدین برای افراد مسنی که به بیماری های زخم معده، رفلاکس معده، ازوفاژیت فرسایشی، و ترشح بیش ازحد اسید معده مبتلا هستند نیز طبق آنچه در بالا گفته شد تجویز می شود.

نحوه نگهداری رانیتیدین به چه صورت است؟

رانیتدین را در دمای اتاق و دمایی بین ۱۵ تا ۳۰ سانتی گراد نگهداری کنید. رانیتیدین را درمعرض نور قرار ندهید و آن را در مکان های مرطوب و نمناک مانند حمام نگهداری نکنید.

در خصوص مصرف رانیتیدین به چه نکاتی توجه کنیم؟

در رابطه با مصرف رانیتیدین در اشکال مختلف دارویی رعایت و توجه به برخی نکات بسیار مهم است تا از بروز عوارض و مشکلات دیگر پیشگیری کند. در ضمن یادتان باشد که نحوه مصرف رانیتیدین و مقدار مصرف رانیتیدین توسط پزشک تعیین خواهد شد:

• تجویز رانیتیدن همراه با غذا تاثیری روی جذب و غلظت سرمی رانیتیدین ندارد بنابراین مصرف رانیتیدین قبل یا بعد از غذا چندان مهم نیست.
• مقدار مصرف آمپول رانیتیدین بر اساس اندیکاسیون تعیین خواهد شد. در تزریق عضلانی رانیتیدین احتمال بروز نکروز در موضع تزریق وجود دارد.
• در صورت نیاز به تجویز همزمان سایر آنتی اسیدها با رانیتیدین باید آنتی اسید دو ساعت قبل یا بعد از مصرف رانیتیدین مصرف شود.
• در توضیح نحوه تزریق آمپول رانیتیدین باید توجه داشت آمپول رانیتیدین را قبل از تزریق باید با 20 میلی لیتر محلول نرمال سالین رقیق کرده و با سرعت 4 میلی لیتر در دقیقه تزریق نمایید.
• در صورتی که بیمار همودیالیز می شود باید بعد از اتمام دیالیز دوز اضافی رانیتیدین دریافت شود.
• آمپول رانیتیدین عضلانی یا وریدی مورد استفاده قرار دارد.
• به هنگام مصرف شربت رانیتیدین با استفاده از قاشق یا فنجان های مدرج مقدار شربت رانیتیدین را اندازه گیری کنید.
• از مصرف سیگار، الکل، غذاها، مواد محرک (مانند ادویه ها) و کافئین در طول درمان با رانیتیدین اجتناب شود.
• رژیم غذایی توصیه شده توسط پزشک را رعایت کنید.
• در صورت مصرف رانیتیدین نشانه هایی مانند وجود مدفوع قیری رنگ، گیجی و خواب آلودگی را به پزشک اطلاع دهید.
• رانیتیدین می تواند بر نتایج برخی تست ها تاثیر بگذارد. بنابراین پیش از انجام آزمایشات خود پزشک را در جریان مصرف رانیتیدین قرار دهید.
• علیرغم احساس بهبودی مصرف رانیتیدین باید ادامه یابد.
• استفاده از سیگار تاثیرات رانیتیدین را مختل می کند.
• مصرف رانیتیدین سبب بروز گیجی و خواب آلودگی می شود بنابراین تا مشخص شدن اثرات رانیتیدین بهتر است از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند اجتناب کنید.