نشانه های کمبود ویتامین C در بدن چیست و چگونه می توان آن را تامین کرد

ویتامین C یکی از ویتامین های ضروری برای بدن است و کمبود آن می تواند در بلند مدت عوارض بدی برای انسان داشته باشد. بنابراین باید این ویتامین را ابتدا از طریق مواد غذایی تأمین و سپس در صورت کمبود شدید آن، از مکمل های معتبر استفاده کرد. تانما در این مطلب ضمن بیان علل و علائم کمبود ویتامین C، مواد غذایی حاوی ویتامینC را مطرح می کند؛

ویتامین C چیست؟

ویتامین ها موادی هستند که بدن در مقادیر کم برای حفظ سلامتی خود به آن ها نیاز دارد. ویتامین ث یکی از این مواد است و با نام اسید اسکوربیک ascorbic) acid)هم شناخته می شود. بدن قادر به ساخت این ویتامین نیست و بنابراین بدن نیاز خود را از طریق رژیم غذایی تامین می کند. از طرفی ویتامین C ویتامینی محلول در آب است که نقش مهمی در حفظ سلامتی بدن برعهده دارد و مانند یک آنتی اکسیدان عمل می کند. از مزایای ویتامین C می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جلوگیری از نارسایی های سیستم ایمنی
• محافظت در برابر بیماری های قلبی و عروقی
• محافظت در برابر مشکلات سلامتی ارثی
• محافظت در برابر بیماری های چشم
• پیشگیری از چروک شدن پوست

کمبود ویتامین C به این معنی است که بدن مقدار کافی از این ماده ی غذایی را در اختیار ندارد. به مرور زمان کمبود این ماده باعث می شود تا کلاژن جدید ساخته نشود. به همین دلیل بسیاری از بافت های بدن دچار مشکل شده و اصلاح و حفظ آن ها تحت تاثیر قرار می گیرد. کمبود مزمن ویتامین ث، طی دوره ای، مانند سه ماه یا بیش تر منجر به بیماری اسکوربوت خواهد شد.

میزان کافی ویتامین C برای بدن

نوزادان

• صفر-۶ ماه: ۴۰ میلی گرم در روز
• ۷-۱۲ ماه: ۵۰ میلی گرم در روز

کودکان

• ۱-۳ سال: ۱۵ میلی گرم در روز
• ۴-۸ سال: ۲۵ میلی گرم در روز
• ۹-۱۳ سال: ۴۵ میلی گرم در روز

جوانان

• دختران ۱۴ تا ۱۸ سال: ۶۵ میلی گرم در روز
• جوانان باردار: ۸۰ میلی گرم در روز
• زنان شیرده: ۱۱۵ میلی گرم در روز
• پسران ۱۴-۱۸ سال: ۷۵ میلی گرم در روز

بزرگسالان

• مردان ۱۹ سال و بالاتر: ۹۰ میلی گرم در روز
• زنان ۱۹ سال و بالاتر: ۷۵ میلی گرم در روز
• زنان باردار: ۸۵ میلی گرم در روز
• زنان شیرده: ۱۲۰ میلی گرم در روز
• افرادی که سیگار می کشند و کسانی که در معرض دود سیگار قرار دارند، باید میزان ویتامین C دریافتی در هر روزشان را ۳۵ میلی گرم افزایش دهند.

علت کمبود ویتامین C

• افراد معتاد به داروهای مخدر و الکل که رژیم غذایی متعادل و سالمی ندارند.
• افرادی که رژیم های غذایی خاصی دارند که در آن گروهی از مواد غذایی حذف یا محدود شده است.
• افرادی با درآمد پایین که توان خرید مواد غذایی سرشار از ویتامین ث را ندارند
• افرادی که به دلیل بیماری های گوارشی مانند بیماری کرون و بیماری کولیت زخمی توان گوارش و جذب مواد غذایی را ندارند.
• افراد مسن که ممکن است رژیم غذایی متنوعی نداشته باشند.
• افرادی که سیگار می کشند؛ سیگار کشیدن بر جذب ویتامین ث مواد غذایی تاثیر منفی می گذارد. از طرفی دیگر ویتامین ث در بدن افراد سیگاری با سرعت بیشتری مصرف می شود.
• زنان باردار و شیرده؛ چرا که آن ها به مقادیر بیشتری از ویتامین ث نیاز دارند.

نشانه های کمبود ویتامین C

• ضعف و خستگی
• درد مفاصل و ماهیچه ها
• به راحتی کبود شدن
• نقاطی که همچون کبودی های کوچک قرمز و آبی روی پوست به نظر می رسند.
• خشکی پوست
• مو خوره
• ورم و تغییر رنگ لثه ها
• خونریزی ناگهانی و غیرمنتظره از لثه ها
• خون دماغ شدن
• بهبود نیافتن زخم ها
• مشکلاتی در غلبه بر عفونت ها
• خونریزی مفاصل که باعث درد مفصل شدید می شود.
• تغییرات استخوانی
• از دست دادن دندان
• از دست دادن وزن

عوارض کمبود ویتامین C

• فشار خون بالا
• بیماری کیسه صفرا
• سکته مغزی
• سرطان
• گرفتگی عروق

تشخیص کمبود ویتامین C

تشخیص کمبود ویتامین C معمولاً بعد از مشاهده ی علائم پوستی و مشاهده ی حالت لثه ی بیمار و بعد از بررسی عوامل خطر توسط پزشک انجام می شود. برای اینکه تشخیص پزشک تأیید شود، معمولاً تست های آزمایشگاهی هم تجویز می شود. در آزمایشگاه، نمونه خون فرد به صورت کامل بررسی می شود. آزمایش خون کامل معمولاً کم خونی را تشخیص داده در حالی که خونریزی، لخته شدن و زمان پروترومبین طبیعی هستند.

گرفتن عکس های رادیولوژی اشعه ایکس به تشخیص اسکوروی کودکان کمک می کند و برای تشخیص اسکوروی در بزرگسالان معمولاً نقشی ندارد.. تغییرات بیش تر در انتهای استخوان ها به خصوص استخوان زانو قابل مشاهده است. تغییرات اولیه معمولاً شبیه حالتی هستند که آتروفی ایجاد می کند.

کم بودن تور تیغه ها یا ترابکولا باعث پدیدار شدن حالت گراند گلاس یا کدورت شیشه مات در عکس رادیولوژی می شود. لایه پوشاننده ی استخوان نازک می شود. یک لایه غضروفی نامنظم و دارای مقدار زیادی کلسیم ممکن است در پهنه استخوان یا متافیز (metaphysis) دیده شود. انتهای استخوان های بلند یا اپی فیز (epiphysis) ممکن است در این حالت در عکس های رادیولوژی به حالت فشرده دیده شود.

یکی دیگر از روش های تشخیص کمبود ویتامین ث اندازه گیری میزان اسکوربیک اسید خون در آزمایشگاه است. نمونه هایی با اندازه ی کمتر از < 0.6 mg/dL معمولاً به عنوان نمونه های مرزی و نمونه هایی با اندازه کم تر از < 0.2 mg/dL به عنوان نمونه های دارای کمبود ویتامین ث معرفی می شوند.

اندازه گیری میزان اسکوربیک اسید با کمک لایه گلبول های سفید – پلاکتی خون سانتریفیوژ شده در همه ی نقاط و آزمایشگاه ها در دسترس نیست و یا اینکه یک روش تشخیصی استاندارد به حساب نمی آید.

در بزرگسالان، اسکوروی باید از التهاب مفاصل، اختلالات هموراژیک، التهاب لثه و سوءتغذیه پروتئین-انرژی تمیز داده شود، چرا که معمولا به دلیل شباهت هاً با این مشکلات اشتباه گرفته می شود. هایپرکراتوز فولیکول های مو به همراه افزایش جریان خون بافت های اطراف یا هموراژ معمولاً یکی از مشخصه های اصلی این بیماری هستند.

پیشگیری از کمبود ویتامین C

با داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم که دارای مقادیر کافی میوه و سبزیجات غنی از ویتامین C باشد می توان از کمبود این ماده غذایی پیشگیری کرد. به عنوان مثال خوردن روزانه ی یک پرتقال بزرگ تا حدود زیادی نیاز بدن به ویتامین ث را تامین خواهد کرد.

منابع ویتامین C

تأمین ویتامین C با تغذیه

غذاهای قرمزی بخورید که خام و نپخته هستند، سعی کنید میوه ها و سبزیجات را هرچه سریع تر پس از قاچ کردن بخورید و میوه ها و سبزیجات را به جای اینکه بجوشانید، بخارپز کنید. توجه داشته باشید که میوه های تازه و ارگانیک بهترین منبع غذایی هستند.

برخی از غلات های گیاهی و نوشیدنی ها با ویتامین C غنی سازی شده اند؛ به این معنا که این ویتامین یا مواد معدنی دیگر به این مواد غذایی افزوده شده اند. با بررسی نوشته ی روی محصول از میزان ویتامین C موجود در محصول اطمینان حاصل کنید.

پختن غذاهای حاوی ویتامین C مانند بروکلی با فلفل ها می تواند باعث کاهش میزان ویتامین C آنها شود. فریز کردن، قرار دادن آنها در ماکروویو و بخارپز کردن شان نیز می تواند باعث کاهش سطح ویتامین C شود. بهترین منابع ویتامین C میوه ها و سبزیجات خام و پخته نشده هستند. از جمله سبزیجات و میوه های سرشار از ویتامین C می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کیوی
• لیمو
• پرتقال
• گوجه فرنگی
• توت فرنگی
• کلم بروکلی و کلم بروکسل
• جعفری
• فلفل دلمه ای شیرین
• آناناس
• انگور
• خرمالو
• پاپایا
• گواوا

تأمین ویتامین C با دارو

بهترین منبع ویتامین C میوه ها و سیزیجات محلی و تازه هستند. اگر مجبور هستید که از مکمل ها استفاده کنید، مطمئن شوید که مکمل انتخابی تان کیفیت بالایی دارد، از مواد طبیعی درست شده است و فاقد مواد اعتیادآور و مواد مصنوعی دیگری است که می توانند در درازمدت به شما آسیب بزنند.

عوارض سوء مصرف ویتامین C

شواهدی مبنی بر مسمومیت با مکمل یا قرص ویتامین C وجود ندارد، اما مصرف بیش از ۲۰۰۰ میلی گرم ویتامین C در روز ممکن است باعث دردهای شکمی، اسهال، تهوع و همچنین افزایش خطر سنگ کلیه در مردان شود.