نشانه های کمبود پروژسترون در بدن چیست و چگونه می توان آن را تامین کرد

کمبود پروژسترون به دلایل مختلفی در بدن ایجاد می شود و می تواند خطراتی را بر سلامتی زنان و مردان داشته باشد. بنابراین در صورت داشتن علائم کمبود پروژسترون حتما نزد پزشک بروید و درمان های لازم را دریافت کنید. تانما در این مطلب ضمن بیان عوارض کمبود پروژسترون در زنان و مردان، مواد غذایی حاوی پروژسترون را نیز به شما معرفی می کند؛

پروژسترون چیست؟

پروژسترون هورمون استروئیدی است که توسط جسم زرد، در بدن زن پس از تخمک گذاری در نیمه ی دوم چرخه ی قاعدگی تولید می شود. باروری و قاعدگی تا حد زیادی توسط هورمون ها کنترل می شود و یکی از این هورمون ها پروژسترون است. از جمله کاربرد های پروژسترون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• متوقف کردن تخم گذاری
• توقف ساخت پرده داخلی رحم
• کاهش ترشحات رحمی
• آماده سازی رحم برای کاشت تخمک بارور شده
• حمایت از بارداری در اوایل بارداری و سالم نگهداشتن بدن مادر در این دوران بهبود غده های پستانی در دوران بارداری برای آماده سازی شیردهی به کودک کاهش انقباضات رحمی برای جلوگیری از سختی بارداری
• کاهش فعالیت روده که معمولاً باعث یبوست می شود.

میزان کافی پروژسترون برای بدن

• با شروع چرخه قاعدگی بین 0.1 تا 0.7 نانوگرم در هر میلی لیتر
• با تمام شدن چرخه قاعدگی بین 22 تا 22 نانوگرم در هر میلی لیتر
• در شروع سه ماهه اول بارداری بین 10 تا 44 نانوگرم در هر میلی لیتر
• در چند ماه آخر بارداری بین از 35 تا 290 نانوگرم در هر میلی لیتر
• مردان نیز مقدار کمتری از این هورمون را تولید می کنند.

علت کمبود پروژسترون

استروژن های محیطی

همه ما در محیط اطرافمان در مواجهه با ترکیبات شیمیایی مشابه استروژن ها که به Xenoestrogen ها معروف اند، قرار داریم. امروزه این ترکیبات در محیط اطراف ما و نیز در غذاهای مصرفی بیش از پیش وجود دارند. زاینواستروژن ها باعث می شوند که بدن پاسخ قوی تری به استروژن داده و آن را بیش از آنچه هست تلقی کند. و پاسخ پروژسترون به این وضعیت کاهش تولید و در نهایت ابتلا به کمبود پروژسترون در بدن است.

تحت استرس بودن

استرس از قوی ترین و مهم ترین علل ابتلا به کمبود پروژسترون در بیشتر افراد است. اگر بخواهیم علمی تر نگاه کنیم: افزایش سطح هورمون کورتیزول که همان هورمون استرس است باعث مسدود شدن گیرنده های پروژسترونی و در نتیجه کاهش عملکرد پروژسترون در بدن می شود. بنابراین استرس باعث ابتلا به کمبود پروژسترون خواهد شد.این یکی از مهم ترین دلایلی است که می گوییم خانم هایی که قصد بارداری و مادر شدن را دارند، ابتدا باید استرس را از خود دور کنند.

ورزش افراطی

ورزش افراطی می تواند به افت سطح پروژسترون منجر شود. از طرفی ورزش برای تعادل ترشح و عملکرد هورمون ها جدا ضروری است. پس برای رسیدن به تاثیرات بهینه ورزش در بدن بهتر است متوسط روزانه 30 تا 60 دقیقه ورزش را در برنامه خود داشته باشید.

علائم کمبود پروژسترون در خانم ها

• دل درد
• سوزش سینه
• لک بینی بین قاعدگی
• خشکی واژن
• افسردگی
• اضطراب
• تغییرات روحیه و خلق و خو
• افت فشار خون
• سردرد یا میگرن
• میل جنسی کم
• ناباروری و سقط جنین
• آکنه
• ناخن های شکننده

از دیگر علائم کمبود استروژن در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پوست خشک
• خستگی
• افکار عجیب و غریب
• آهسته شدن سرعت متابولیسم
• افزایش وزن
• میل به شیرینی جات
• سندروم های مختلف مربوط به درد و آلرژی
• التهاب در قسمت های مختلف بدن
• آلرژی به غذا

نشانه های کمبود پروژسترون در مردان

• کج خلقی
• افسردگی
• میل جنسی پایین.
• اختلال نعوظ
• ضعف عضلانی
• خستگی
• کاهش حافظه یا مشکلات تمرکز

تشخیص کمبود پروژسترون

آزمایش پروژسترون (PGSN) می تواند به پزشک شما کمک کند که بفهمد آیا سطح پروژسترون شما پایین است یا خیر. این یک آزمایش خون ساده است که نیازی به آماده سازی خاصی ندارد. این آزمایش می تواند نشان دهد که چرا مشکل بارداری دارید. همچنین می تواند نشان بدهد که آیا تخمک گذاری کرده اید یا نه. تست PGSN می تواند برای نظارت بر جایگزینی هورمون یا سلامت یک حاملگی پر خطر استفاده شود.
سطح پروژسترون معمولا در حاملگی بالاتر از حد طبیعی است. اگر بیش از یک کودک را باردار باشید، سطح این هورمون به شدت بالا می رود. مردان، کودکان و زنان بعد از یائسگی در مقایسه با زنانی که در سال های باروری خود به سر می برند، پروژسترون پایین تری دارند. آن چه به عنوان سطح “طبیعی” پروژسترون در نظر گرفته می شود بستگی به سن و جنسیت فرد دارد.

در زنان، عوامل دیگر نیز دارای نقش هستند بسته به این که باردار باشید یا در کجای چرخه ی قاعدگی تان قرار دارید. سطح پروژسترون در سراسر چرخه ی قاعدگی نوسان دارد.این هورمون در حدود هفت روز قبل از شروع دوره تان به اوج خود می رسد. و سطح آن می تواند در طول یک روز هم متفاوت باشد. تخمدان هایی که عملکرد نامناسب دارند نیز می توانند باعث تولید ضعیف پروژسترون شوند. و در طول دوره یائسگی، طبیعی است که سطح استروژن و پروژسترون کاهش بیابد.

پیشگیری از کمبود پروژسترون

برای پیشگیری از کمبود پروژسترون ضمن مصرف غذاهایی افزایش دهنده پروژسترون، کنترل استرس و ورزش متعادل، از مواد زیر نیز پرهیز کنید:

• غذاهای فراوری شده
• مقادیر بیش از حد کافئین و الکل
• محصولات حیوانی غیر ارگانیک
• استروژن در محیط مانند استروژن موجود در پلاستیک، محصولات مراقبت از پوست و آفت کش ها

در ضمن وزن متعادل یک راه عالی برای حفظ تعادل هورمونی است. محققان مکزیکی دریافتند که زنان چاق بیشتر با اختلالات باروری ناشی از عدم تخمک گذاری رو به رو هستند. این زنان با کاهش تنها ۱۰ درصد از وزن خود با بازگشت تخمک گذاری؛ سطح پروژسترونشان نیز افزایش یافت. محققان نتیجه گرفتند که حتی کمی کاهش وزن و کاهش در درصد چربی بدن، مشخصات هورمونی را بهبود می بخشد.

منابع پروژسترون

1)روش های طبیعی افزایش پروژسترون

هیچ غذایی به طور طبیعی حاوی پروژسترون نمی باشد. با این وجود برخی مواد غذایی خاص تاثیر مثبتی برمیزان پروژسترون در بدن دارند و در خصوص تأمین پروژسترون با تغذیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ویتامین C
• ویتامین E
• روی
• ال آرژنین
• کرم پروژسترون طبیعی
• گیاه پنج انگشت (castus agnus)
• فرآورده های سویا تخمیر شده
• غذاهایی که سرشار از زینک هستند مانند صدف مصرف کنید.

2)تأمین پروژسترون با دارو

قرص پروژسترون

در قرص مدروکسی پروژسترون از هورمون های زنانه استفاده شده است و اغلب برای درمان مشکلات جنسی و هورمونی بانوان مورد استفاده قرار می گیرد. البته لازم به ذکر است که مصرف این قرص با محدودیت ها و عوارض جبران ناپذیری همراه است که باید طبق نظر پزشک آن را مصرف کرد.

قرص مدروکسی پروژسترون، نوعی استروژن سنتتیک است. پروژسترون یکی از هورمون هایی است که سیکل قاعدگی و تخمک گذاری را کنترل می کند و ماهانه یک تخمک را از تخمدانها آزاد میکند. پروژسترون همچنین به آماده سازی دیواره رحم برای بارداری کمک کرده و در هر ماه بعد از اینکه بارداری اتفاق نمی افتد دیواره رحم فرو میریزد و منجر به شروع قاعدگی می شود

آمپول پروژسترون

این آمپول حاوی هورمون زنانه پروژسترون است و برای درمان پریود نشدن و خونریزی های رحم بدلیل کمبود پروژسترون مورد استفاده قرار می گیرد. اگر بعد از گذشت 2 هفته تا 10 روز از تزریق پریود نشدید باید دورباره به پزشک مراجعه کنید. دوز تجویز شده این دارو به صورت آمپول نیز چیزی حدود 5 تا 10 میلی گرم به صورت روزانه است که طی یک بار تزریق صورت می ‎پذیرد. تزریق این دارو به مدت 6 الی 8 روز متوالی مورد نیاز خواهد بود . البته در صورت دارا بودن شرایط زیر از مصرف آمپول پروژسترون خودداری کنید:

• خونریزی غیر طبیعی واژن که مورد بررسی پزشک قرار نگرفته است.
• سابقه سرطان پستان
• بیماری کبد
• آلرژی به مواد آن
• باردار بودن
• اگر در طی سال های گذشته دچار سکته مغزی ، سکته قلبی و یا لخته شدن خون شده اید.
• در صورتی که اخیرا سقط جنین داشته اید.
• استفاده از پروژسترون می‎ تواند خطر لخته شدن خون، سکته مغزی، جمله قلبی یا سرطان پستان را افزایش دهد.

شیاف پروژسترون

استفاده از شیاف پروژسترون در بارداری سبب افزایش و پایداری آندومتر و نگاهداشتن جنین در جدار آندومتر میشود و نقش مهمی در حفظ حاملگی و پیشگیری از سقط عادتی و سقط تهدیدکننده دارد.

کرم پروژسترون

کرم پروژسترون را طبق دستور پزشک، به طور موضعی بر روی پوست خود بمالید .

ژل پروژسترون

دوز تجویز شده از طریق ژل واژن معمولا حدود 45 میلی گرم در روز است که باید حداکثر در 6 مرتبه مورد استفاده قرار گیرد . در صورت عدم پاسخگویی دارو ممکن است پزشک مقدار ژل را تا 90 میلی گرم در روز و استفاده در 6 مرتبه در طول شبانه روز افزایش دهد.

عوارض مصرف زیاد پروژسترون

• خواب آلودگی
• سرگیجه
• درد پستان
• تغییرات خلق و خو
• سردرد
• یبوست
• اسهال
• سوزش سردل
• نفخ
• تورم دست ها و پاها
• درد مفاصل
• گرگرفتگی
• ترشحات واژن

تداخل دارویی

برخی از دارو ها با داروی پروژسترون تداخل دارند . این دارو ها معمولا شامل دارو های بدون نسخه ، ویتامین ها و داروهای گیاهی هستند ، بنابراین در صورت مصرف هر دارویی، این موضوع را پزشک خود در میان بگذارید:

امفتامین، دارو های تیروئید، دیفن هیدرامین، سیپروفلوکساسین کلومیفن، دولوکستین، استرادیول، اسید های چرب اشباع شده امگا3، لسیلالوپرام، پرگابالین، لوونورژسترل، مونتلوکاست، لووتیروکسین، تستوسترون، سیانوکوبالامین، اسید اسکوربیک، کولکالسیفرول، مولتی ویتامین، سرترالین، ستیریزین.