نشانه های کمبود کلاژن در بدن چیست | علل + روش های درمان

کمبود کلاژن می تواند اثرات ناگواری بر سلامت بدن بگذارد بنابراین هر فردی در صورت ظاهر شدن علائم کمبود کلاژن حتما باید برای مشاوره و پیگیری درمان های جدی تر به پزشک مراجعه کند تا وضعیتش مورد بررسی قرار گیرد. تانما در این مطلب علاوه بر بیان دلایل کم شدن کلاژن، روش های تقویت کلاژن در بدن را با روش های مختلف بیان می کند؛

کلاژن چیست؟

کلاژن فراوان ترین پروتئین بدن ما و یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده ی استخوان، ماهیچه ها، غضروف ها، تاندون ها و پوست است. همچنین در بخش های دیگر بدن ازجمله رگ ها، قرنیه ی چشم و دندان ها یافت می شود.

این پروتئین مانند چسبی است که بخش ها و بافت های مختلف بدن را یک پارچه در کنار هم قرار می دهد. جالب اینکه این نام از واژه ی یونانی «کلا» (kólla) به معنی چسب گرفته شده است. به طور کلی کلاژن پروتئینی است که بافت بخش های مختلف بدن را تشکیل می دهد.

انواع کلاژن

نوع ۱

۹۰ درصد کلاژن بدن را تشکیل می دهد، از بافت بسیار فشرده ی فیبر ساخته شده است و بافت پوست، استخوان، تاندون، غضروف فیبری، دندان و بافت های هم بند را تشکیل می دهد.

نوع ۲

از بافت های فیبر با فشردگی کمتر ساخته شده است و در غضروف های کشسان که مفصل ها را دربر می گیرند، یافت می شود.

نوع ۳

بافت ماهیچه ها، اندام ها و رگ ها را تشکیل می دهد.

نوع ۴

به فرایند تصفیه کمک می کند و در لایه های پوست یافت می شود.

تأثیرات کلاژن در بدن

• سلامت پوست و ضد پیری
• تقویت استخوان ها، مفاصل، و غضروف ها
• رشد مو و ناخن
• گوارش
• کاهش وزن
• تقویت کننده عملکرد ورزشی
• خواب بهتر

علل کمبود کلاژن در بدن

استرس

استرس یکی از عواملی است که باعث کمبود کلاژن در بدن می شود. تحقیقات نشان داده است که استرس می تواند به صورت قابل توجهی بر پوست تاثیر گذارد. این تاثیر ممکن است به صورت داخلی یا خارجی باشد. تاثیر داخلی استرس باعث کمبود کلاژن در قسمت های مختلف بدن می شود.

آسیب به DNA

آسیب به DNA نیز یکی از عواملی است که باعث کاهش کلاژن در بدن می شود. آسیب به DNA معمولا در اثر قرار گرفتن زیاد در معرض نور خورشید ایجاد می شود؛ بنابراین می توان گفت دلیل اصلی کاهش کلاژن در بدن قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید است. در واقع نور خورشید باعث تحریک ژن های مسئول تولید کلاژن در بدن می شود. در نتیجه نور خورشید می تواند فعالیت این ژن ها را مختل کرده و باعث کاهش کلاژن در بدن شود.

کوتاه شدن تلومر

کوتاه شدن تلومر یکی دیگر از عواملی است که باعث کمبود کلاژن در بدن می شود. تلومرها توالی نوکلئوتیدی هستند که از ایجاد هر گونه ناهنجاری در کروموزوم ها جلوگیری می کنند. عواملی مثل افزایش سن و سیگار کشیدن می تواند این تلومرها را تحت تاثیر قرار دهد.

بنابراین آسیب به تلومرها باعث کاهش کلاژن در بدن خواهد شد. در واقع این آسیب به صورت کوتاه کردن تلومرها اتفاق می افتد. چرا که اندازه تلومرها در کارایی کروموزوم بسیار مهم است. همچنین قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش نیز می تواند منجر به کوتاه شدن تلومرها شود.

عوامل خطرزا

• مصرف شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده
• نور آفتاب بیش ازاندازه
• سیگار کشیدن
• برخی بیماری های خودایمنی مانند بیماری لوپوس

عوارض و نشانه های کمبود کلاژن

• یکی از بارزترین علائم کاهش کلاژن در بدن انسان بروز چین و چروک، نازک شدن و تحلیل پوست می باشد.
• از دیگر عوارض مشهود کمبود کلاژن ، وجود مشکلاتی در رشد مو و ناخن است.
• جالب است بدانید که با مصرف کلاژن می توان بیماری های روده ای و گوارشی را درمان نمود، از این رو وجود مشکلات گوارشی نیز می تواند نشانه ای از کمبود کلاژن مورد نیاز بدن باشد.
• شاید بسیاری از ما از این نشانه کمبود ماده مهم کلاژن در بدنمان بی خبر باشیم؛ اما خوب است بدانیم که یکی از دلایل میل به خوردن تنقلات و میان وعده های ناسالم که موجب افزایش وزن می گردد، کمبود کلاژن در بدن می باشد.
• این مطلب را نیز بایستی همواره به خاطر داشته باشیم که خواب ناکافی از جمله عوارض کمبود کلاژن در بدن می باشد که به علت کمبود گلیسین که یکی از عناصر مهم کلاژن می باشد، بروز می نماید.
• کاهش سطح عملکرد ورزشی نیز جزء علائم کمبود کلاژن در بدن انسان است، آسیب های ناشی از پارگی عضلات، رگ به رگ شدن، فرسودگی و پارگی های بدن انسان ناشی از کمبود کلاژن می باشد.

پیشگیری از کمبود کلاژن در بدن

• شما با تغییر رژیم غذایی خود می توانید فعالیت سلول ها را افزایش داده و در نتیجه باعث تولید و تأمین کلاژن در بدن شوید.
• یکی از ویتامین های موثر در تولید کلاژن، ویتامین D است؛ بنابراین می توانید با استفاده از مکمل ها، میزان این ویتامین و در نتیجه میزان کلاژن بدن را افزایش دهید.
• همانطور که گفتیم یکی از دلایل عمده کاهش کلاژن در بدن، قرار گرفتن طولانی مدت در زیر نور مستقیم آفتاب است.بنابراین با استفاده از کرم ضد آفتاب و کلاه های آفتابگیر می توان از کمبود کلاژن در بدن جلوگیری کرد.
• جلوگیری از استعمال دخانیات نیز تاثیر به سزایی در تولید کلاژن دارد.
• علاوه بر این، سطح استرسی که در طول روز تحمل می کنید در کاهش کلاژن بدن تاثیر گذار است.بنابراین لازم است میزان استرس را کاهش دهید. استرس یکی از عوامل موثر در کمبود کلاژن و پیری پوست است.
• مصرف مواد مغذی حاوی ویتامین C و A کمک قابل توجهی به تولید کلاژن بیشتر در بدن می کند؛ بنابراین می توانید این مواد را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

درمان کمبود کلاژن

الف) مواد غذایی کلاژن ساز

آبگوشت استخوان

آبگوشت استخوان توسط جوشاندن استخوان ها، تاندون ها، رباط ها و پوست در طول یک دوره از چند روز درست شده و منبع بزرگی از کلاژن است که با چندین آمینو اسید مهم همراه است.

آبگوشت استخوان همچنین به صورت پودر و یا حتی به شکل کپسول به عنوان یک مکمل غذایی کلاژن ساز آسان برای افزودن به روتین غذایی شما موجود است.

اسپیرولینا

این نوعی جلبک و یک منبع بزرگ از آمینو اسیدها به نام گلایسین است که جز کلیدی کلاژن است. اسپیرولینا را می توان به شکل خشک شده در اغلب فروشگاه های مواد غذایی یافت و می توان به اسموتی های سبزیجات، دسرها یا آب میوه، اضافه کرد.

ماهی کاد

مانند انواع ماهیان سفید دیگر مانند، ماهی کاد حاوی آمینو اسیدهایی مانند گلیسین و پرولین است. همچنین سرشار از مواد مغذی ضروری مانند سلنیوم، ویتامین B۶ و فسفر است. این در حالی است که بر استفاده از ماهی کاد صید شده از آلاسکا که پایداری کمتری دارند، تاکید بیشتری شده است.

تخم مرغ

تخم مرغ و سفیده تخم مرغ، به طور خاص، به لطف محتوای اسیدهای آمینه تشکیل شده از کلاژن، از جمله گلایسین و پرولین، در صدر غذاهای سرشار از کلاژن قرار دارند. استفاده از کل تخم مرغ به جای سفیده تخم مرغ نیز می تواند یک جریان ثابت از چربی های سالم و پروتئین با کیفیت بالا تامین کند.

ژلاتین

ژلاتین نوعی پروتئین مشتق شده از کلاژن است و به همین دلیل به عنوان یکی از غذاهای سرشار از کلاژن در دسترس است. ژلاتین را می توان در پخت و پز و مخلوط کردن با سوپ، خورشت و یا آبگوشت به کار برد تا ارزش غذایی غذای شما را افزایش دهد. مکمل ژلاتین نیز به طور گسترده یه شکل ورق، دانه و یا پودر موجود است.

سبزیجات سبز برگ

سبزیجات سبز برگ مانند اسفناج، کلم پیچ و آراگولا سرشار از ویتامین C هستند و در دسته غذاهای عالی کلاژن ساز قرار دارند. نه تنها ویتامین C به عنوان یک آنتی اکسیدان برای محافظت در برابر آسیب رادیکال آزاد عمل می کند، بلکه برای تولید کلاژن نوع I، که فراوان ترین نوع کلاژن در بدن است، مورد نیاز است.

دانه کدو تنبل

دانه کدوتنبل یک ماده مغذی باورنکردنی است و از آنها به عنوان یکی از بهترین غذاهای کلاژن ساز استفاده می شود. دانه کدوتنبل حدود ۱۹ درصد از ارزش روزانه توصیه شده برای روی را شامل می شود. روی یک ماده معدنی مهم است که برای تولید کلاژن، همراه با عملکرد سیستم ایمنی، التیام زخم و رشد سلولی ضروری است.

توت فرنگی

علاوه بر اینکه توت فرنگی یک منبع بی نظیر از ویتامین C است، در بین غذاهای اصلی کلاژن ساز در نظر گرفته می شود. دلیل برشمردن توت فرنگی به عنوان یکی از غذاهای کلاژن ساز وجود الاژیک اسید است، نوعی آنتی اکسیدان که برای محافظت در برابر تجزیه کلاژن موثر است. انواع توت ها مانند بلک بری و تمشک هم غنی از این آنتی اکسیدان ضروری هستند.

مرکبات

مرکبات از قبیل لیموترش، پرتقال و گریپ فروت به شدت مغذی هستند. این میوه ها به ویژه حاوی ویتامین C هستند که یک ویتامین مهم محلول در آب است که نقش اصلی در تولید کلاژن را ایفا می کند. علاوه بر این، خانواده مرکبات سرشار از آنتی اکسیدان ها، فیبر و سایر مواد مغذی هستند که به حمایت از سلامت کلی بدن کمک می کنند.

سیر

سیر یکی از گیاهان برجسته غنی از ترکیبات کلاژن، مانند گوگرد است که تصور می شود تولید کلاژن در بدن را افزایش می دهد. نه تنها این، بلکه سیر طعمی مقوی، خوش مزه و لذیذ را به هر غذایی، از سوپ تا سس های سالاد و فراتر از آن اضافه می کند.

ب) روش های درمان کمبود کلاژن در طب سنتی

برای درمان خانگی کمبود کلاژن، می توانید از روش های سنتی و ساده ی زیر بهره مند شوید:

گلاب

• قاشق چای خوری گلاب را با نصف قاشق چای خوری آبلیمو ترکیب کنید.
• سپس با استفاده از یک پنبه محلول را به پوست خود بمالید.
• پس از اینکه محلول خشک شد پس از 10 دقیقه آن را با آب گرم به خوبی بشویید.

روغن نارگیل

• چند پره از نارگیل را توسط بخار گرم کنید.
• روغنی که از آن بدست آمد را به دستان خود آغشته کنید و به صورت بمالید.
• اکنون با انگشتان خود به شکل دورانی پوس خود را با روغن ماساژ دهید.

ژل آلوئه ورا

• ژل آلوئه ورا را برای مدت چند ماه و هفته ای سه بار روی صورت خود بمالید.
• اجازه دهید تا ماسک آلوئه ورا به مدت 10 دقیقه بر روی پوست شما بماند و سپس با آب گرم بشویید.

بادام

• 3قاشق غذاخوری خامه را با یک فنجان شکر مخلوط و روغن زیتون و روغن بادام را به آن اضافه کنید.
• ماسک را روی صورت بگذارید و به مدت 15 دقیقه ماساژ دهید.
• سپس صورت خود را با آب ولرم بشوید تا اثری از ماسک بر پوست شما نماند.

جوش شیرین با شیر

• جوش شیرین را با شیر مخلوط کنید تا خمیر شوند.
• آن را به مدت ۲۵ دقیقه بر روی پوست خود بگذارید.
• سپس با آب صورت خود را بشویید.

ج) درمان دارویی کمبود کلاژن

پرطرفدارترین انواع مکمل کلاژن «هیدرولایزد کلاژن» و «ژلاتین» هستند. ژلاتین از طبخ کلاژن به دست می آید. پروتئین ها در این کلاژن ها به پپتیدهای کوچکی تجزیه و بنابراین راحت تر جذب بدن می شوند. پژوهش های زیادی دراین باره انجام نشده است اما پژوهش های موجود نشان می دهند مکمل ها در موارد زیر سودمند هستند:

بافت ماهیچه ها

پژوهشی در سال ۲۰۱۵ روی مردان سالمند نشان داد ترکیب مکمل کلا ژن پپتیدی و تمرین های قدرتی، توان و بافت های ماهیچه ای را بیشتر از دارونما افزایش می دهد.

آرتروز

پژوهش دیگری نشان داد مصرف مکمل های کلاژن در مبتلایان به آرتروز در دوره ی ۷۰ روزه ی پژوهش باعث کاهش چشمگیر درد شده است.

قابلیت کشسانی پوست

برمبنای پژوهشی در سال ۲۰۱۴ مصرف مکمل کلاژن در زنان باعث تقویت قابلیت کشسانی پوست می شود. کلاژن همچنین در درمان های موضعی برای بهبود ظاهر پوست و نیز کاهش خط ها و چروک های پوست به کار می رود.

بهبود عملکرد گوارشی

برخی کارشناسان طب جایگزین کلاژن را در بهبود سندرم روده ی نشت پذیر مؤثر می دانند.

د)تأمین کلاژن با کرم پودر

در این روش هدف از درمان کمبود کلاژن، علاوه بر سلامت بدن، زیباسازی پوست می باشد. در واقع بسیاری از بیمارانی که به عارضه کمبود کلاژن مبتلا می شوند، فوراً پوست آنها افتاده و شل می شود. پس از مدتی نیز چین و چروک ها به سراغ آنها آمده و موجب پیری زودرس می شود. در این بیماران بهترین روش درمان، استفاده از کرم پودرهای حاوی کلاژن است. در واقع استفاده مداوم از کرم پودرهایی که از سوی متخصصین تجویز می شود و دارای تاییدیه وزارت بهداشت باشد، تاثیر شگرفی بر تولید مجدد کلاژن دارد.

ه) ماسک کلاژن ساز

کیوی و آووکادو

نصف کیوی و نصف آووکادو را باهم مخلوط کرده و به طور یکنواخت روی پوست صورت به مدت ۳۰ دقیقه قرار دهید. سپس صورت را با آب ولرم شسته و به آرامی خشک کنید. حتما بعد از خشک کردن از یک کرم مرطوب کننده مناسب استفاده کنید.

خامه و عسل

۳ قاشق غذاخوری خامه غلیظ، 1 قاشق چایخوری جوش شیرین و 1 قاشق غذاخوری عسل را باهم مخلوط کرده به طوریکه یک خمیر صاف و یکنواخت بدست بیاید. سپس آن را روی پوست برای حدود ۲۰ دقیقه قرار داده و سپس با آب ولرم آبکشی کنید. پس از خشک کردن صورت، از مرطوب کننده استفاده کنید.

ماسک انار و ویتامین ای

در یک کاسه، 3 قاشق غذاخوری پوره انار را قرار دهید و چند قطره روغن ویتامین E اضافه کنید. آنها را هم با هم مخلوط کنید تا یک خمیر ضخیم کرمی خوب به دست آید. آن را کاملا روی صورت خود قرار دهید و روی قسمت هایی که احساس می کنید خشک تر و کشیده تر است، لایه های اضافی قرار دهید.

شما می توانید این ماسک را برای حدود 10 تا 15 دقیقه روی صورت باقی بگذارید. آن را با یک پارچه مرطوب پاک کنید تا بتوانید درخشش فوری روی صورت خود ببینید و احساس کنید که پوست شما نرم و لطیف است.

عوارض مصرف کلاژن

تاکنون عوارض خاص و جدی در رابطه با مصرف مکمل های کلاژن گزارش نشده است؛ اما چون اکثر مکمل های کلاژن از مواد غذایی آلرژی زایی مانند ماهی, صدف و تخم مرغ تهیه شده اند ممکن است برای افراد مبتلابه آلرژی های غذایی مشکل ساز باشد.این افراد قبل از خرید مکمل باید به مواد تشکیل دهنده آن دقت کنند تا دچار آلرژی های غذایی نشوند.

برخی افراد نیز با مصرف مکمل های حاوی کلاژن طعم بددهان، سوزش سر دل و نفخ را گزارش کرده اند. صرف نظر از تمام موارد ذکرشده که عوارض جانبی خطرناکی نیستند مصرف مکمل های حاوی کلاژن برای اکثر افراد خطری ندارد و سلامت عمومی آن ها را بهبود می بخشد.