راهکارهای طلایی برای سلامت دستگاه گوارش| حتما بخوانید

سلامت دستگاه گوارش را با انتخاب شیوه صحیح زندگی و تغذیه مناسب می توانید بهبود بخشید و از بیماری های رایج این دستگاه مهم بدن پیشگیری کنید. همچنین برای مراقبت از دستگاه گوارش آسیب دیده راهکارهای خانگی و طبیعی وجود دارد که هم کم هزینه است هم مؤثر. تانما در این مطلب نکات خوبی را در خصوص روش های مراقبت از دستگاه گوارش سالم و ناسالم بیان می کند؛

سلامت دستگاه گوارش در کودکان

کودکان به دلیل وضعیت بدنی حساسی که دارند، امکان دارد در ابتدای زندگی به دلیل ورود ویروس و میکروب ها به معده شان دچار آسیب های گوارشی مختلف شوند که یا از نوع خفیف و گذراست و یا از نوع شدید و با درمان های طولانی تر.در اینجا به انواع بیماری های دستگاه گوارش در کودکان اشاره می کنیم:

• گاز معده
• ریفلاکس معده
• اسهال
• استفراغ
• یبوست
• سندروم روده تحریک پذیر
• ناتوانی در هضم لاکتوز
• بیماری سلیاک

سلامت دستگاه گوارش در سالمندان

سالمندان نیز به دلایل مختلف از جمله مصرف دارو، کم تحرکی و تغذیه نامناسب امکان دارد به برخی بیماری های گوارشی دچار شوند که تحت نظر پزشک و با داشتن سبک زندگی صحیح باید مشکلات گوارشی خود را حل کنند تا دچار عوارض شدیدتر نشوند. از جمله بیماری های دستگاه گوارش در سالمندان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ریفلاکس معده
• زخم معده
• اسهال
• یبوست
• سندروم روده تحریک پذیر
• دیورتیکولیت
• کم خونی

تست های سلامت دستگاه گوارش

تست مدفوع

آزمایش مدفوع برای تشخیص موارد زیر تجویز می شود:

• خونریزی
• چربی دفع شده
• پاتوژن های دستگاه گوارش جهت شناسایی میکروب یا قارچ در دستگاه گوارش و …
• کشت مدفوع برای تشخیص نوع باکتری
• تست انگل

آندوسکوپی

آندوسکوپی جهت تشخیص بیماری ها، عوارض و یا تومورهای دستگاه گوارش مانند زخم معده ، عوارض ایجاد شده در مری ، مشکلات و عوارض روده بزرگ، کلون و … استفاده می شود. آندوسکوپی یا درون بینی در پزشکی، عمل دیدن و مشاهده ی درون بدن با مقاصد تشخیصی یا گاهی درمانی است که با دستگاهی به نام درون بین صورت می گیرد و کسی که این عمل را انجام می دهد، متخصص آندوسکوپی است.

تصویربرداری مانند MRI، CT scan، اشعه ایکس و سونو گرافی

جهت تشخیص عوارض و یا تومورها در دستگاه گوارش به کار می رود.

آزمایشات خون پانل متابولیک جامع(CMP)

شامل ۱۴ آزمایش گوناگون خون است و جهت تشخیص سلامت کلیه و کبد، الکترولیت، تعادل اسید پایه و همچنین سطح گلوکز و پروتئین های خون به کار می رود.

نکات مهم مراقبت از دستگاه گوارش

بایدهای مراقبت از دستگاه گوارش

• بهتر است سه وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام با فواصل معین میل شود و میان وعده هایی سالم هم برای جلوگیری از گرسته شدن در نظر گرفته شود .
• در افرادی که پرخوری می کنند، مقدار انرژی لازم برای هضم مواد غذایی بیشتر از مقدار انرژی ای است که برای هضم غذای متعادل ضرورت دارد، بنابراین افرادی که غذای متعادل مصرف می کنند قوی تر از اشخاص پرخور هستند.
• نکته مهم، داشتن آرامش حین غذا خوردن است، چرا که داشتن استرس و اضطراب موقع غذا خوردن باعث تنظیم نا متوازن اسید معده شده و دستگاه گوارش و بخصوص معده، دچار اختلال می شوند.
• جویدن کامل غذا و آرام غذا خوردن از نکاتی است که رعایت آن به شدت به سلامت دستگاه گوارش شما کمک می کند.
• آب زیاد با توجه به دمای اتاق بنوشید زیرا آب خیلی سرد و خیلی گرم به شدت به سلامت اعصاب دستگاه گوارش آسیب می زند.
• رعایت کامل بهداشت دهان و دندان مهم است که شامل مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان می شود.
• مصرف غذاهای استاندارد و سلامتی که به صورت تازه تهیه شده اند. توصیه می شود.
• در دفع ادرار و مدفوع عجله نکنید و آنها را به مدت زیاد نگه ندارید.
• یک برنامه سبک ورزشی بدون وقفه در زندگی روزانه داشته باشید.
• به طور منظم میوه جات و سبزیجات مصرف کنید.
• حتما صبحانه بخورید.

نبایدهای مراقبت از دستگاه گوارش

• از مصرف غذای تحمیلی به افراد بخصوص کودکان خودداری کنید، چرا که به زور دادن هر چند غذایی مفید باشد باعث می شود که فرد در تمام عمر از خوردن آن غذا امتناع کند.
• از مصرف غذاهای ناسازگار پرهیز کنید، دقت کنید که هر فردی بنا به دلایل ژنتیکی و شخصی، بدنش با برخی مواد غذایی سازگاری ندارد.
• از حمام کردن با آبی که اختلاف دمای قابل توجهی با بدن داشته باشد خودداری کنید زیرا منجر به آسیب جدی به دستگاه گوارش بدن می شود.
• بعد از صرف غذا حداقل تا نیم ساعت از انجام هر گونه حرکت شدید بدنی خودداری کنید.
• از مصرف هر گونه غذای مشکوک خود داری کنید.
• از مصرف مشروبات الکلی، سیگار،مواد محرک و…اجتناب کنید.
• از کم خوری و پر خوری بپرهیزید.
• از خوردن غذاهای آماده و سرخ شده دوری کنید.

چند شیوه صحیح مراقبت از دستگاه گوارش

الف) مراقبت از دستگاه گوارش با اصلاح سبک زندگی

• میوه و سبزی بیشتری بخورید.
• غذاهای کم چرب بخورید.
• آب فراوان بنوشید.
• ورزش کنید و مدام تجرک بدنی داشته باشید.
• آرامش خود را حفظ کنید و استرس نداشته باشید.
• اگر سیر هستید دیگر نخورید.
• سیگار نکشید.
• الکل نخورید.
• بهداشت دهان خود را رعایت کنید.

ب) مراقبت از دستگاه گوارش با تغذیه سالم

مواد غذایی حاوی فیبر

برای داشتن معده سالم به انواع گوناگون فیبر نیاز دارید از جمله: فیبر نان سبوس دار، برنج قهوه ای، میوه ها، سبزیجات، لوبیا و دانه ها.

نوشیدن مایعات

نوشیدن مایعات به ویژه آب بسیار مهم است. این کار عبور مواد زائد از دستگاه گوارش را آسان می کند و مدفوع را نرم می کند. فیبر مانند اسفنج عمل می کند، آب به خود جذب می کند، بدون آب فیبر نمی تواند کارایی لازم را داشته باشد و یبوست می گیرید. راه خوب برای اینکه بفهمید به اندازه کافی مایعات مصرف می کنید این است که با هر وعده ی غذایی یک لیوان آب بیاشامید.

کاهش مصرف غذاهای سرخ شده و چرب

هضم غذاهای چرب مانند، چیپس، برگر و غذاهای سرخ کرده سخت تر از دیگر غذاها است. ممکن است باعث درد معده و سوزش سردل شود. کاهش مصرف غذاهای چرب حجم کار معده را کم و گوارش را آسان می کند. سعی کنید بیشتر گوشت بدون چربی و ماهی میل کنید. شیر کم چرب یا نیم چرب بنوشید. غذاهای کبابی را به غذاهای سرخ کرده ترجیح دهید.

کاهش مصرف غذاهای محرک و تند

بسیاری از مردم غذاهای تند را دوست دارند و این غذاها مشکلی هم برای معده شان به وجود نمی آورد. اما بعضی نیز با خوردن غذاهای تند احساس ناراحتی در معده خود دارند. فقط غذاهای تند مانند فلفل نیستند که باعث سوزش سر دل می شوند. غذاهای خفیف تر اما طعم دار مانند سیر و پیاز نیز می توانند باعث این مشکل شوند.

اگر غذاهای تند باعث سوزش سر دل، معده درد و یا اسهال در شما شدند در آینده بیشتر رعایت کنید. اگر هم قبل از استفاده مشکل سوزش سر دل و روده تحریک پذیر دارید به صورت کامل آنها را کنار بگذارید.

غذاهای محرک کمتر مصرف کنید

بعضی افراد متوجه می شوند غذاهای خاصی برایشان ایجاد مشکل می کنند. غذاهای اسیدی مانند گوجه فرنگی، مرکبات، سس سالاد و نوشیدنی های گازدار می توانند باعث تحریک سوزش سر دل شوند.

گندم و پیاز می توانند باعث سندرم روده ی تحریک پذیر شوند و اگر نتوانید لاکتوز را هضم کنید ( قند موجود در شیر ). بعد از خوردن محصولات لبنی از جمله: خامه، پنیر، ماست و شکلات دچار نفخ و اسهال می شوید. سعی کنید از غذاهایی که باعث تحریک دستگاه گوارش تان می شود دوری کنید.

نوشیدنی های کافئین دار و گازدار کمتر مصرف کنید

نوشیدن کافئین که در قهوه، چای، نوشابه و دیگر نوشیدنی های گازدار وجود دارد در بعضی افراد باعث بالا رفتن اسید در معده و سوزش سردل می شود. نوشیدنی های گازدار به طور کلی باعث نفخ شکم می شوند، که می تواند به سوزش سر دل نیز منجر شود.

برای کمتر کردن مشکلات گوارشی، نوشیدنی هایی انتخاب کنید که گازدار و حاوی کافئین نباشند، مانند چای های گیاهی، شیر و آب. اگر نمی توانید چای یا قهوه را کنار بگذارید سعی کنید مقدار استفاده از آنها را به یک یا دو فنجان در روز کاهش دهید.

غذاهای حاوی پربیوتیک مصرف کنید

پروبیوتیک به عنوان یک باکتری مفید شناخته می شود که بصورت طبیعی در معده کار می کند. پروبیوتیک مزایایی برای سلامتی دستگاه گوارش دارد از جمله به التیام سندروم روده ی تحریک پذیر و اسهال می کند. می توانید از پروبیوتیک ها به صورت مکمل استفاده کنید ( در داروخانه ها یافت می شود ). می توانید ماست های حاوی پروبیوتیک مصرف کنید. برای اینکه تاثیر این باکتری را ببینید باید هر روز به مدت چهار هفته آن را مصرف کنید.

هوشمندانه غذا بخورید!

چطور غذا خوردن هم، می تواند همان اندازه مهم باشد که چقدر خوردن اهمیت دارد. به آرامی غذا بخورید، وقتی احساس سیری کردید و همچنین درست قبل از خواب، دیگر به خوردن ادامه ندهید. برای خوب غذا خوردن وقت صرف کنید. یک لیست بلند بالا از خوراکی ها، میوه های تازه مثل سیب و توت فرنگی، میوه های خشک شده مثل آلو و بادام که برای تان مفیدند را تهیه کنید.

تا زمانی بخورید که سیر شوید نه تا زمانی که دیگر جا نداشته باشید. اگر دیگر گرسنه نیستید وحی مُنزل نیست که هر چه در بشقاب تان هست را بخورید! زیاد خوردن ممکن است باعث بیماری های گوارشی مثل سوزش و ناراحتی معده شود. می توانید بقیه ی غذا را برای بعد بگذارید یا کم تر غذا آماده کنید.

هنگام خوردن غذا بر روی آن تمرکز کنید. کار یا فعالیتی نداشته باشید، راه نروید و کلا هر کاری که حواس تان را پرت می کند، انجام ندهید.خوراکی های سالم را همیشه در دور و بر خود داشته باشید. این غذاها باید:

• قابل حمل باشند، همه جا آن ها را با خودتان ببرید، هر جور دوست دارید بسته بندی کنید.
• راحت باشند، پوست نداشته باشند، نیازی به بُرش نباشد و کثیف کاری هم نداشته باشند.
• به آسانی مصرف شوند به نحوی که نیازی به گرم کردن یا یخچال نداشته باشند.

چند پیشنهاد عالی!

• خوراکی های سالم را برای زمانی که گرسنگی به سراغ تان می آید در محل کار، ماشین و کیف باشگاه تان همراه خود داشته باشید. همچنین برای مواقعی که اعتصاب غذا رخ می دهد!
• میوه های خشک مثل آلو را در کابینت نگه دارید تا همیشه کمی میوه  داشته باشید.
• میوه های تازه هم یک گزینه ی خوش مزه و سالم هستند.
• میوه ی منجمد را برای زمانی که دیگر هیچ میوه ی تازه ای ندارید در فریزرتان نگه دارید. یک اسموتی (نوشیدنی غلیظ از انواع میوه ها) درست کنید، میوه ها را با ماست یا یخ مخلوط کنید. میوه ی خشک هم راه مناسبی برای شیرین کردن اسموتی است.
• غلات و کراکرهای کم چرب گزینه ی مناسبی برای تأمین حبوبات هستند. حتما از گزینه های کم سدیم استفاده کنید.

ج) مراقبت از دستگاه گوارش با طب سنتی

• آویشن باعث تلطیف غذاهای غلیظ شده و بادها را تحلیل می برد و معده را از رطوبت و اخلاط غلیظ پاکسازی کرده و از فساد غذا در معده پیشگیری کرده و دل درد را تسکین می بخشد.
• زنجبیل، تخم کرفس، آویشن، رازیانه، انیسون و زیره در غذاها به عنوان ادویه در برطرف کردن نفخ شکم مفید بوده، همچنین اصلاح تغذیه در تقویت معده بسیار نافع است.
• بالنگ مانع ریختن صفرا به معده و روده هاست که در تقویت کبد و معده نیز بسیار نافع بوده همچنین مربای بالنگ به هضم غذا کمک کرده و تحلیل برنده بادها در بدن است.
• ریحان از ضعف معده پیشگیری کرده و بادهای غلیظ را به تحلیل می برد.
• نعناع معده و هاضمه را تقویت کرده و بادها را به تحلیل می برد که در مقالات طب جدید اثر ضد نفخ نعناع و تقویت دستگاه گوارش به اثبات رسیده است.
• جعفری خلط های لزج را از معده پاک کرده و محلل نفخ است.
• گشنیز تقویت کننده دهانه معده بوده و مانع صعود بخارات از معده به سمت مغز است.
• میوه " به" نیز در تقویت معده بسیار نافع است که دفع کننده بوی بد دهان و مانع صعود بخارات از معده به سمت مغز می شود.
• شکم باید روزی دو بار اجابت مزاج داشته باشد تا از تجمع مواد زائد پیشگیری شود و افرادی که با مشکل تاخیر در اجابت مزاج روبرو هستند می توانند برای رفع یبوست از انجیر خیس خورده استفاده کنند.
• افراد مبتلا به ورم معده و مشکلات گوارشی بهتر است که روزانه از دم نوش آویشن استفاده کنند و اگر می خواهند ماست مصرف کنند، آن را با نمک و آویشن مصرف کنند.
• بابونه دارای خواص ضد اسپاسم می باشد که می تواند از درد شکمی همراه با اختلالات معده مانند اسهال جلوگیری کند. همچنین در کاهش التهاب روده مفید است. چای بابونه را با یک قاشق چایخوری گل بابونه و یک قاشق چایخوری برگ نعناع در یک فنجان آب جوش 10 دقیقه خیس کنید. آن را چند بار در روز بخورید.
• لیمو قاطع اخلاط غلیظ و لزج معده است و همچنین برای تقویت معده نیز مفید است.
• کنجد نیز ملین معده و دستگاه گوارش است.

دمنوش هل

دانه های هل را بکوبید و در یک فنجان آب جوش (۸۰ درجه) بریزید، بگذارید ۱۰ دقیقه بماند تا دم بکشد، دمنوش هل آماده است، می توانید از عسل برای شیرین کردن آن استفاده کنید.

دمنوش سنبل الطیب

سنبل الطیب را در قوری می ریزیم و می گذاریم دست کم ۱۵ تا ۲۱ دقیقه در آب جوش با در بسته، بماند تا دم بکشد. ریشه ها معمولاً زمان بیشتری از برگ لازم دارند تا زمان دم کشیدن عصاره را به آب بدهند. می توانیم بخشی از ریشه را پودر کنیم تا زمانی کمتری برای دم کشیدن ببرد.

دمنوش بهار نارنج

به میزان یک قاشق غذاخوری بهار نارنج را در قوری ریخته، سپس آب با دمای ۸۰ درجه (نزدیک به جوش آمدن) را به آن اضافه کرده و اجازه می دهیم که به مدت ۲۰ دقیقه دم بکشد.

دمنوش بادرنجبویه

برای دم کردن بادرنجبویه از آب با دمای ۸۰ درجه سانتی گراد استفاده کنید. یک قاشق غذاخوری برگ بادرنجبویه را درون قوری ریخته و آب را بر روی آن بریزید. برای دم کشیدن بادرنجبویه حدود ۱۵ دقیقه صبر کنید. می توانید برای شیرینی این دمنوش از عسل استفاده کنید. مصرف این گیاه باید به شکل روزانه حدود ۱.۵ تا ۴.۵ گرم باشد. برای اثر بخشی این دمنوش بهتر است آن را یک یا دو ساعت قبل از غذا میل کنید