راهکارهای طلایی برای سلامت ریه | حتما بخوانید

سلامت ریه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید از این عضو حیاتی به منظور سلامت تنفسی خود بیشتر مراقبت کنیم. افرادی که به بیماری های ریوی مبتلا هستند بیشتر از سایر افراد باید خود را در در برابر آلودگی ها و بیماری های تنفسی محافظت کنند تا دچار عوارض جدی نشوند. تانما در این مطلب ضمن بیان بیماری های ریوی، روش های ارتقاء سلامت ریه را مطرح می کند؛

ریه و عملکرد آن در بدن

ریه نقش اساسی در سلامتی انسان دارد زیرا ممکن است بعضی از ارگان های بدن مثل پا و یا کلیه را نداشته باشیم و بتوانیم زندگی كنیم، یا هفته ای سه بار دیالیز كنیم ولی بدون ریه نمی توانیم زندگی كنیم، به خاطر این كه اكسیژن باید وارد بافت هاشده، از طریق ریه وارد سیستم بدن شود، به قلب و مغز و... یا به ارگان های دیگر برسد و گاز دی اکسید کربن هم از ریه باید خارج شود.

نشانه های بیماری های ریوی

• سرفه مداوم
• تنگی نفس
• افزایش مخاط
• خس خس مداوم
• تورم در قیمت پایین بدن
• سر دردهای صبحگاهی
• خستگی
• مشکلات خواب

انواع بیماری های ریه

الف) بیماری های ریوی که بر رگ های خونی تاثیر می گذارند

طرف راست قلب خون کم اکسیژن را از طریق رگ ها دریافت می کند، و از طریق رگ های ریوی (pulmonary) خون را به ریه پمپاژ می کند. این رگ های خونی ریوی هم ممکن است دچار بیماری شوند، این بیماری ها شامل:

آمبولی ریه (Pulmonary embolism)

که در آن لخته خون از سایر نقاط بدن وارد قلب شده و از قلب وارد ریه می شود. لخته خون در یکی از رگ های خونی سان شده و معمولا باعث تنگی نفس و سطح اکسیژن پایین خون می شود.

فشار خون ریوی (Pulmonary hypertension)

مشکلات مختلف باعث فشار خون بالا در رگ های ریوی می شود. فشارخون بالای رگ های ریوی می تواند باعث تنگی نفس و درد قفسه سینه شود.

ب) بیماری های ریوی که بر دیواره های قفسه سینه تاثیر می گذارند

دیواره های قفسه سینه نیز نقش مهمی در نفس کشیدن دارد. ماهیچه ها دنده ها را به هم متصل کرده، به قفسه سینه اجازه گسترش می دهند. بعضی از بیماری های قفسه سینه و ریه شامل:

سندرم کاهش حجم هوای تنفسی از ریه ها در اثر چاقی

نوعی بیماری مربوط به ریه است که در اثر چاقی رخ داده و در آن افزایش وزن برروی قفسه سینه و شکم باز شدن و بسط قفسه سینه سخت می شود. نتیجه این بیماری مشکلات حاد تنفسی است.

اختلالات عصبی و عضلانی

که در آن عملکرد ضعیف اعصاب که ماهیچه های تنفسی را کنترل می کنند، باعث مشکل در تنفس می شود.

سایر بیماری های ریوی

• بیماری انسداد ریوی
• عفونت ریه
• پنومونی یا ذات الریه
• بیماری سندرم حاد تنفسی ریه
• بیماری سل
• بیماری ذات الجنب ریه
• برونشیت
• آنفلوانزا

تست های سلامت ریه

اسپیرومتری

• اسپیرومتری رایج ترین آزمایش برای بررسی عملکرد ریه است.
• اسپیرومتری، میزان و سرعت هوای خارج شده از ریه ها را اندازه گیری می کند.
• برای انجام اسپیرومتری شما در یک وسیله دهانی متصل به دستگاهی بنام اسپیرومتر نفس می کشید. دستگاه نتایج را ثبت می کند.
• اسپیرومتری می تواند موارد مختلفی را در مورد نحوه تنفس اندازه گیری کند. جزئیات اندازه گیری شده توسط اسپیرومتری شامل میزان هوا در بازدم، میزان هوای دم و بازدم در 1 دقیقه و مقدار هوای باقی مانده در ریه ها پس از یک بازدم طبیعی است.

انتشار گاز

• آزمایش انتشار گاز، میزان اکسیژن و سایر گازهایی را که در کیسه های هوایی ریه ها ( آلوئول ) در دقیقه حرکت می کنند، را اندازه گیری می کند.
• آزمایش انتشار گاز میزان گازهای که از ریه ها جذب خون می شوند را مشخص می کنند.

آزمایش انتشار گاز شامل موارد زیر است:

• گازهای خون شریانی که میزان اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در جریان خون را نشان می دهد.
• ظرفیت انتشار مونوکسید کربن ( DLCO ) که چگونگی انتقال مونواکسید کربن (CO) را از ریه ها به خون بررسی می کند.

پلیتسموگرافی بدن

ممکن است از پلیتسموگرافی برای اندازه گیری موارد زیر استفاده شود:

ظرفیت کل ریه (TLC)

TLC مقدار حجم کلی هوا در ریه ها را اندازه گیری می کند. برای انجام این آزمایش، شما در یک اتاق هوای کوچک قرار می گیرید و از طریق دهانه نفس می کشید. فشار و جریان هوا اندازه گیری می شود.

حجم باقیمانده (RV)

RVمقدار هوایی است که بعد از بازدم در ریه ها باقی می ماند.

برای اندازه گیری آن، شما در یک اتاق قرار می گیرید و در حالی که فشار غرفه کنترل می شود، نفس می کشید. ممکن است در هنگام انجام این آزمایش نیاز داشته باشید از طریق دهان نفس بکشید.

تست چالش استنشاق

تست های چالش استنشاق برای اندازه گیری چگونگی واکنش تنفس شما به موادی که ممکن است باعث آسم یا خس خس سینه شوند، انجام می گیرد. این آزمایش ها همچنین مطالعات تحریک آمیز نامیده می شوند. در طول آزمایش، شما مقداری از ماده محرک از طریق نبولایزر استنشاق می کنید.

نبولایزر، وسیله ای است که از ماسک صورت یا دهانشویه استفاده می کند و از طریق آن مواد محرک در غبار ریز (آئروسل) وارد ریه های شما می کند. برای ارزیابی عملکرد ریه تست اسپیرومتری قبل، حین و بعد از استنشاق این ماده انجام می شود.

تست استرس ورزش ریه

• تست های استرس ورزش نحوه تأثیر ورزش روی ریه های شما را بررسی می کنند.
• پس از ورزش و سپس دوباره در حالت استراحت میزان عملکرد ریه ها اندازه گیری می شود.

تست شست و شوی چند نفس

آزمایش شست و شوی چند نفس برای بررسی ریه افرادی که فیبروز کیستیک دارند، انجام می شود. برای این آزمایش، بیمار از طریق یک لوله نفس می کشد. هوایی را که بیمار تنفس می کند در ابتدا حاوی گاز ردیاب است. سپس هوای منظم را تنفس می کند در حالی که میزان هوایی خارج می کند و حاوی مواد ردیاب است کنترل می شود. نتایج آزمایش به عنوان شاخص ترخیص ریه (LCI) ثبت می گردد. مقدار LCI بالا به این معنی است که ریه ها به خوبی کار نمی کنند.

نکات مهم مراقبت از ریه

بایدهای مراقبت از ریه

برای مراقبت از ریه های سالم بهتر است راهکارهای زیر را به کار ببرید:

• هر روز بیرون بروید و هوای تازه تنفس کنید.
• کیفیت هوای داخل خانه را بهبود ببخشید.
• آب فراوان بنوشید زیرا هیدراته ماندن بدن در حد تعادل می تواند برای سلامت کلی بدن مهم باشد و همچنین به ارتقاء عملکرد صحیح ریه ها کمک می کند.
• ورزش کنید زیرا ورزش مناسب ریه های شما را تقویت می کند ، ظرفیت ریه را افزایش می دهد و به پاکسازی ریه ها کمک می کند.
• روش های تقویت ریه و انجام تمرینات تنفسی را امتحان کنید.
• عادت کنید دستان خود را با آب و صابون بشویید.
• هرگونه مشکل تنفسی که با آن روبرو هستید را در هنگام ملاقات با دکتر بیان کنید تا مورد بررسی دقیق پزشک قرا گیرد .
• حتماً تلفن های همراه و هندزفری و هدفون های خود را به طور مرتب ضدعفونی کنید.
• خندیدن یک ورزش عالی برای کار کردن ماهیچه های شکمی و افزایش ظرفیت ریه است.
• برای پیشگیری از بیماری های ریوی چکاپ منظم انجام دهید.

نبایدهای مراقبت از ریه

• سیگار نکشید.
• از قلیان و سیگار های الکترونیک دوری کنید
• از ابتلا به بیماری تنفسی پیشگیری کنید.
• در مصرف هیچ روش خانگی و طبیعی هم نباید زیاده روی کنید.
• از مصرف غذاهای محرک، سرخ شده و سنگین بپرهیزید.
• از ورزش کردن در فضای باز در روزهای بد هوا اجتناب کنید.
• بهتر است در روزهای آلوده از منزل بیرون نروید.
• از بودن در انبوه جمعیت در طول فصل سرما خودداری کنید.

چند شیوه صحیح مراقبت ریه

الف)مراقبت از ریه با اصلاح سبک زندگی

• فضای سبز را به خانه بیاورید.
• تناسب اندام و فعالیت کافی داشته باشید.
• از رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
• مقادیر زیادی آب بنوشید.
• دست های خود را بشویید.
• از استعمال دخانیات جدا خودداری کنید.
• استرستان را کم کنید.

ب) مراقبت از ریه با تغذیه سالم

غذاهای مفید

• سیر
• زنجبیل
• فلفل
• زردچوبه
• گردو
• میوه های نارنجی رنگ
• سبزیجات برگ دار
• ماهی
• مرغ
• زردآلو
• کلم بروکلی
• سیب
• گریپ فروت
• پیاز
• انار

غذاهای مضر

• محصولات لبنی
• غذاهای سرخ شده مانند سیب زمینی سرخ کرده مرغ سرخ شده سمبوسه چیپس و غیره
• تخم مرغ
• نوشیدنی های گازدار
• غذاهایی که موجب رفلاکس اسید شوند مانند قهوه ادویه و سس گوجه
• خرچنگ لابستر و میگو
• بادام زمینی

ج)مراقبت از ریه با ورزش

تنفس شماره ای

چشمان تان را ببندید و یک نفس عمیق بکشید. اجازه دهید ریه های تان کاملا از هوا خالی شوند. مجدد نفس بگیرید و عدد یک را در حافظه تان مجسم سازی کنید، همزمان روی تنفس آرام تمرکز کنید. پس از اینکه 2 ثانیه نفس تان را نگه داشتید، آنرا آزاد کنید. باز هم با تصور عدد 3، به آرامی دم بگیرید و تا 3 شماره نفس را حبس کنید و بعد رهایش کنید. آن قدر ادامه دهید تا به شماره 8 برسید و مجدد تمام مراحل تمرین را تکرار نمایید.

تمرین در ارتفاعات بالا

ارتفاعات بالا، اکسیژن کمتری دارند، بنابراین تمرین و ورزش در ارتفاعات، راهی بسیار عالی برای افزایش گنجایش ریه هاست. اما برای بدن تان سخت است ولی درصورتی که ادامه دهید نتایجش را خواهید مشاهده کرد. هنگامی که به ارتفاع پائین برگردید، بدن شما دست کم تا 2 هفته، هم چنان هموگلوبین و سلول های خونی قرمز زیادی دارد. هنگامی که در ارتفاعات فوق ورزش می کنید، خیلی مواظب باشید زیرا امکان دارد دچار ارتفاع زدگی شوید.

دوچرخه سواری

دوچرخه ثابت هم یکی دیگر از ورزش هایی است که برای اشخاص مبتلا به انسداد ریه بسیار مفید است. درصورتی که تمایل دارید تا در باشگاه های ورزشی بصورت جمعی این ورزش را انجام دهید، قبل از هر چیزی حتماً مربی باشگاه را در خصوص بیماری خویش مطلع سازید تا باتوجه به قابلیت شما به شما تمرین بدهد. بعد از چند وقتی که با دوچرخه های ثابت، دوچرخه سواری را پختگی کردید و با میزان توانایی های خویش اشنا شدید میتوانید به سراغ دوچرخه های سنتی بروید و با استفاده از آن ها در فضاهای سر سبزی مانند پارک ها به انجام تمرین بپردازید.

پیلاتس

پیلاتس دیافراگم را تقویت و تنفس را کنترل میکند ، با عضلات محکم و درد کمر:بر پشت دراز بکشید و پاهایتان را خم کنید. دست هایتان را با کف دست کنار خویش قراردهید. به آرامی سر، گردن و شانه ها را از روی زمین بلند کنید در حالیکه هر چه تند تنفس می کنید. در حالیکه نیمه نشسته اید، زانوهایتان را بلند کنید و پاهایتان را تا زمانیکه زاویه ۴۵ درجه با زمین دارید، دراز کنید. زمانیکه ۱۰ نفس کوتاه می کشید، آغاز به بالا و پائین کردن بازو ها کنید. این کار ها را تا رسیدن به ۱۰۰ انجام دهید.

دویدن

ورزش های کششی کوتاه برای لاغری کمر خوب هستند، ولی ورزش های استقامتی مانند دویدن یا فوتبال برای ریه ها بهتر است. مردم به اشتباه مقصر را کمبود تنفس میدانند ، ولی این در واقع ماهیچه ها هستند." بهبود ماهیچه ها در بازو ها و پاهایتان کارایی ریه ها را بهبود می بخشد.

زمانیکه در طی ورزش ماهیچه ها را منقبض می کنید، اسید لاکتیک تولید میکنند ، زیرا اکسیژن کافی در بدن برای تجزیه گلوکز به انرژی وجود ندارد. اسید لاکتیک هشدار های خطر را به بدن می فرستد که به هوا احتیاج دارید، که میتواند سبب خارج شدن سریع تنفس شود.

زمانی که به تدریج استقامت را برای ورزش های روتین تازه افزایش می دهید، ماهیچه های شما تحمل بالاتری را برای این اسید لاکتیک ایجاد میکنند و به این ترتیب ریه ها به سختی کار میکنند . توجه کنید مراقب این علایم باشید، زیرا ممکن است ریه ها دچار مشکل شوند.

د) مراقبت از ریه با طب سنتی

بخور

اگر از آبریزش بینی و یا سرفه رنج می برید، برای بهبود سلامت ریه همیشه بهترین ایده استفاده از بخور است. مقداری آب را در یک کاسه بزرگ بجوشانید و چند قطره روغن نعنا به آن اضافه کنید و سر خود را بپوشانید و داخل آن نفس بکشید، به مدت دقیقه این کار را انجام دهید.

سیر

دو عدد حبه سیر را رنده کرده، در هوای آزاد قرار داده و به مدت یک دقیقه صبر کنید تا اکسید شود و سپس سیر را با یک قاشق چای خوری عسل خام هر روز صبح مصرف کنید. سیر خام به از بین بردن مخاط موجود و اضافی کمک کرده، مسیر تنفسی را آرام کرده و باعث می شود که تنفس بهتری داشته باشید، همچنین عفونت ریه را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.

شیرین بیان

اگر از بیماری آسم رنج می برید، یک قاشق غذاخوری شیرین بیان و نصف قاشق چای خوری زنجبیل را در یک فنجان آب بجوشانند و یک بار در روز جرعه جرعه از آن بنوشید. این ترکیب عاملی برای محافظت از ریه هاست.

یک چای مقوی گیاهی!

ابتدا یک فنجان آب را بجوشانید، سپس سه الی چهار برگ تولسی، مقدار کمی زنجبیل، کمی فلفل سیاه و نصف قاشق چای خوری پودر زردچوبه را به آب جوشانده شده اضافه کرده و همچنین برای طعم بهتر می توانید از یک قاشق چای خوری عسل خام و یک قاشق چای خوری شکر زرد هم استفاده کنید و دو بار در روز آن را بنوشید.

زنجبیل

می توانید یک قاشق چای خوری آب زنجبیل، یک قاشق چای خوری آبلیمو، آب داغ و یک قاشق چای خوری عسل را برای جلوگیری از سرفه و سلامت ریه بنوشید.

زردچوبه

مقداری آب گرم را با کمی پودر زردچوبه و نمک دریا ترکیب کنید و هر روز صبح برای جلوگیری از گلو درد آن را غرغره کنید.

مراقبت از ریه های آسیب دیده

• تمرینات تنفسی در توانمند کردن بیمار از لحاظ بدنی و بالا بردن استقامت او در نفس کشیدن و سلامت ریه مؤثر می باشد.
• اکسیژن درمانی در سلامت تنفسی بیماران ریوی مؤثر است و باید توسط پرستاران آموزش داده شود.
• وقتی که بیماران ریوی سخت نفس می کشند شاکشن به آنها کمک می کند که ترشحات اضافی از گلو و دهان آنها بیرون آورده و بهتر هوا را استشمام کنند .
• وقتی که یک بیمار ریوی به سختی نفس می کشد و درد در قفسه سینه احساس می کند ، مجراهای تنفسی آن دچار اختلال می شود ، ورزش و پیاده روی میتواند در روند بهبودی سلامت بیمار نقش مهمی داشته باشد
• چگونگی رفتار و برخورد با بیماران بسیار مهم بوده و صبر و همراهی و آرامش خانواده ها نقش بسیار مهمی برای بهبودی این موضوع دارند .
• با ترک سیگار و روی آوردن به تفریحات سالم از جمله ورزش و تغذیه مناسب می توان بستری فراهم کرد تا در بهبود شرایط این افراد روند چشم گیری صورت گیرد و بتوانند با رعایت نکاتی که گفته شد به زندگی سالم و بدور از دخانیات روی آورند.
• بیماران ریوی بهتر است از محصولات لبنی مثل پنیر، ماست، شیر و غذاهای سرخ کردنی و سنگین که عامل ایجاد خلط هستند، استفاده نکنید.
• افرادی که ریه هایشان آسیب دیده از بروز بیماری های تنفسی باید پیشگیری کنند.