کدام واکسن ها در چهار ماهگی به نوزاد تزریق می شود + عوارض و مراقبت ها

واکسن چهار ماهگی بسیار مهم است و پس از تزریق واکسن های دو ماهگی باید به موقع تزرریق شود تا بدن کودک در برابر بسیاری بیماری ها ایمن شود. تانما در این مطلب هر آنچه در خصوص واکسن های نوزاد 4 ماهه باید بدانید را آورده است؛

واکسن های چهار ماهگی نوزادان

1-واکسن سه گانه تزریقی یا واکسن(DTaP)

الف) واکسن کزاز

باکتری کزار سمی تولید می کند که به اعصاب و مغز آسیب می زند و موجب گرفتگی عضلات به خصوص عضلات صورت می شود و به همین دلیل در زبان عامه به این بیماری قفل شدن فک نیز می گویند. مبتلایان به کزاز باید حتماً در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرند. با واکسیناسیون درست می توان به طور کامل از بروز این بیماری جلوگیری کرد.

اولین تزریق واکسن کزاز باید قبل از ۱۲ ماهگی انجام شود و در فواصل ده سال یک بار (تا پنج تزریق) نیز باید با تزریق بعدی ایمنی نسبت به آن تقویت شود. اگر سگی کودکی را گاز گرفت یا جراحتی عمیق و آلوده روی پوست او ایجاد شده باشد و قبلاً نیز نسبت به این بیماری واکسینه نشده باشد، احتمالاً در بخش اورژانس یک تزریق فوری سرم کزاز صورت خواهد گرفت.

ب) واکسن سیاه سرفه

یکی از خطرناک ترین بیماری های زیر یک سال کودکان، بیماری سیاه سرفه است. این بیماری توسط یک باکتری به نام بوردتلاپرتوسیس ایجاد می شود و باعث مسدود شدن مجاری تنفسی نوزاد و التهاب ریه ها می گردد.
نشانه های این بیماری شبیه به بیماری سرماخوردگی نظیر آبریزش بینی، قرمزی و آبریزش چشم، تب خفیف و سرفه خشک می باشد.

تزریق واکسن سیاه سرفه از دو ماهگی آغاز می شود و در خانه های بهداشت به صورت رایگان در اختیار عموم قرار می گیرد. نکته ی مهم در مورد این واکسن این است که، واکسن چهار ماهگی سیاه سرفه نباید پس از پایان ۵ سالگی به کودک تزریق گردد.

ج) واکسن دیفتری

دیفتری بیماری دستگاه تنفسی است. این بیماری واگیردار است و باعث ایجاد غشایی کاذب در حلق و حنجره می شود. عوارض آن مواردی نظیر گلودرد، تب، سرفه و گرفتگی صدا است و در صورت تشدید، این بیماری باعث بیماری های قلبی، کلیوی و فلج دست و پا می شود. در کشور های پیشرفته این بیماری به وسیله واکسیناسیون به طور کلی ریشه کن شده است. اما در ایران واکسن ۴ ماهگی دیفتری در چندین نوبت در سنین مختلف دریافت می شود.

2-واکسن هپاتیت B

واکسن هپاتیت B، جز واکسن پنج گانه می باشد. این واکسن به منظور پیشگیری از ورم کبد ناشی از ویروس هپاتیت B. و جلوگیری از تصلب کبد و سرطان کبد تزریق می شود. اولین تزریق واکسن هپاتیت B. باید بعد از تولد و یا قبل از مرخص شدن نوزاد از بیمارستان باشد.

3-واکسن میکروب هموفیلوس آنفولانزا نوع B

میکروب هموفیلوس آنفولانزا در کودکان مخصوصاً در شیرخواران ایجاد بیماری مننژیت ، تورم حنجره و عفونت ریه می نماید. این واکسن توام با واکسن دیفتری، کزاز، سیاه سرفه و هپاتیت (واکسن پنج گانه) در سنین ۲، ۴ و ۶ ماهگی به کودکان تزریق می گردد.

آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری های ناشی از میکروب هموفیلوس آنفولانزا همیشه به طور موثر عمل نمی کنند، زیرا حدود ۳ تا ۵ درصد بیمارانی که به مننژیت مبتلا می شوند با تجویز آنتی بیوتیک جان خود را از دست می دهند. برخی دیگر میکروب های هموفیلوس آنفولانزا به آنتی بیوتیک ها مقاوم شده اند و درمان آن ها بسیار مشکل است.

4- واکسن فلج اطفال

بیماری فلج اطفال، بیماری است ویروسی که اگر کودک به آن مبتلا گردد دچار بیماری فلج اندام ها می شود و تا آخر عمر ممکن است دچار معلولیت گردد. اگر این ویروس مغز را مبتلا سازد، کودک دچار فلج تنفسی شده و منجر به فوت او می گردد.

واکسن خوراکی فلج اطفال

دو نوع واکسن بدو تولد فلج اطفال وجود دارد، یکی واکسن ویروس زنده ی ضعیف شده و دیگری واکسن کشته شده که هر دو در پیشگیری از بیماری فلج اطفال در کودکان موثر است. به علت مزایایی که نوع خوراکی واکسن دارد در کشور ما واکسن خوراکی فلج اطفال به نوزاد داده می شود.

واکسن IPV

اگر به نوزاد در موقع تولد در زایشگاه یا بیمارستان به عللی واکسن فلج اطفال داده نشود، در اولین فرصت باید این کار صورت پذیرد. در بعضی از کشور ها واکسن (IPV) در چهار نوبت دو ماهگی، چهار ماهگی، ۶ تا ۱۲ ماهگی و بالاخره در ۴ تا ۶ سالگی تزریق می شود.

عوارض واکسن چهار ماهگی

عوارض شایع

• تب
• تورم و قرمزی محل تزریق
• تحریک پذیری، خستگی، رنگ پریدگی
• بی اشتهایی

عوارض نادر وکمیاب ( نیاز به اقدامات فوری پزشکی دارند )

• گیجی
• تشنج
• سختی در تنفس یا بلع
• تب بالا
• خارش پوست ( به ویژه در دست ها و پا ها )
• التهاب چشم ها
• استفراغ
• قرمزی پوست به ویژه در اطراف گوش ها
• راش پوستی (جوش یا ضایعات پوستی )
• واکنش های آلرژیک

• آبریزش بینی

• اسهال

• بیماری پولیومیلیت فلجی( فلج اطفال )

تانما در زیر مراقبت های قبل و بعد از تزریق واکسن چهار ماهگی را عنوان کرده است؛

مراقبت های واکسن چهار ماهگی

مراقبت های قبل از تزریق

• چند ساعت قبل از زدن واکسن 4 ماهگی نوزاد باید چند قطره استامینوفن خورانده شود.
• محققان دریافتند که خوراندن کمی شکر یا چند قطره آب قند قبل از واکسن 4 ماهگی نوزاد در کاهش درد موثر است.
• همچنین به کودک باید شیر دهید تا سیر باشد و بی قراری نکند.
• قبل از واکسیناسیون فشار کمی روی ران نوزاد وارد کنید. بهتر است که نوزاد را در آغوش بگیرید و نگاهش به سمت شما باشد.
• می توان با استفاده از یک اسباب بازی نیز حواس نوزاد را پرت کنید.

مراقبت های بعد از تزریق

• قطره استامینوفن هر 4 ساعت باید تکرار شود به همین خاطر خوراندن آن به نوزاد بعد از واکسیناسیون نیز تا حدی به کاهش درد و آرام شدن کمک می کند.
• از این قطره تنها تا 3 روز مجاز به استفاده هستید و بعد از روز سوم باید آن را قطع کنید.
• روز اول و دوم واکسیناسیون باید هر 4 ساعت چند قطره به کودک داده شود و روز سوم هر 6 ساعت یکبار باید به کودک قطره بدهید. از دادن داروهای خودسرانه به کودک خودداری کنید.
• بعد از واکسیناسیون لازم است که محل واکسن را با تکه های کوچک یخ کمپرس سرد کنید.
• روز دوم و سوم باید یک پارچه نرم و تمییز را گرم کرده و روی پای نوزاد بگذارید. دقت داشته باشید که پارچه خیلی داغ نباشد.
• از ماساژ دادن محل واکسن باید خودداری شود.
• همچنین توجه داشته باشید که دمای بدن نوزاد و تب مرتبا کنترل شود. اگر دمای بدن کودک از 36 درجه بالاتر رفت سریعا نوزاد را به یک مرکز اورژانس منتقل کنید.
• در بعضی نوزادان بعد از واکسیناسیون ممکن است محل مورد نظر دچار سفتی شود. اگر التهاب و قرمزی محل واکسن بعد از سه روز از بین نرفت حتما کودک را نزد پزشک ببرید.
• در مواردی که محل تزریق آبسه کند باید توسط پزشک تخلیه و آنتی بیوتیک به نوزاد داده شود.