بهترین و موثرترین روش های پیشگیری و درمان عفونت ریه

عفونت ریه یک بیماری در دستگاه تنفسی است که به دلایل مختلفی خصوصا پس از بیماری های ویروسی ایجاد می شود. کودکان و سالمندان جزء گروه های پر خطر ابتلا به عفونت ریه یا پنومونی هستند. تانما در این مطلب علاوه بر علل و علائم عفونت ریه، روش های درمان آن را مطرح می کند؛

عفونت ریه چیست ؟

عفونت ریه یا سینه پهلو زمانی اتفاق می افتد که یکی از ریه ها یا هر دوی آن ها توسط یک عامل عفونی مانند باکتری، ویروس و قارچ اشغال شده یا مورد تهاجم قرار می گیرد. این عفونت سپس باعث التهاب کیسه های هوایی موجود در ریه می شود، به این کیسه ها آلوئول گفته می شود. در این هنگام، آلوئول ها با مایعات یا مواد چرکی پر شده اند که این امر نفس کشیدن را برای فرد مبتلا دشوار می سازد.

شیوع عفونت ریه

هر ساله در بریتانیا از هر ۱۰۰۰ نفر، ۸ نفر به سینه پهلو مبتلا می شوند. شیوع این بیماری در پاییز و زمستان بیشتر است. سینه پهلو می تواند در تمام سنین اتفاق بیفتد، ولی در برخی گروه ها مانند کودکان و سالمندان شایع تر و خطرناک تر است.

انواع عفونت ریه

• عفونت ریه بیمارستانی (HAP)
• عفونت ریه کسب شده از اجتماع (CAP)
• عفونت ریه مربوط به ونتیلاتور (VAP)
• عفونت ریه استنشاقی

علل عفونت ریه

عفونت های ریوی طیف وسیعی از بیماری ها را با ریشه های مختلف پوشش می دهد. عفونت ریه با التهاب و تورم ریه ها همراه می باشد. این بیماری توسط ویروس، قارچ یا باکتری ایجاد می شود. برخی از شایع ترین عفونت های ریوی شامل آنفولانزا، سل، برونشیت و ذات الریه می گردد. همچنین یکی از شایع ترین انواع عفونت های ریوی، "ذات الریه" یا سینه پهلو نام دارد. در این بیماری کیسه های هوایی کوچکتر ریه توسط باکتری های مسری دچار عفونت می شوند.

افراد مستعد عفونت ریه

• سالمندان
• نوزادان و کودکان
• زنان باردار
• افراد سیگاری
• مبتلایان به بیماری های مزمن مانند آسم و دیابت
• افرادی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند

نشانه های عفونت ریه

• سرفه هایی که ممکن است خلط هم داشته باشند.
• تب
• عرق یا لرز
• تنگی نفس که در هنگام انجام فعالیت های عادی روزانه یا حتی استراحت روی می دهد.
• درد در ناحیه سینه که با نفس کشیدن یا سرفه تشدید می شود.
• احساس خستگی یا کوفتگی
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع یا استفراغ
• سردرد
• از نشانه های عفونت ریه در کودکان زیر پنج سال این است که ممکن است شاهد تنفس سریع یا صدادار (خس خس سینه) در آن ها باشیم.
• در نوزادان ممکن است به نظر بیاید که هیچ علامتی وجود ندارد اما گاهی ممکن است تهوع، کمبود انرژی، یا دشواری در خوردن و آشامیدن را بروز دهند.

عوارض عفونت ریه

• پلورزی (پلوریت)
• آبسه ی ریوی
• گندخونی (سپتی سمی)

تشخیص عفونت ریه

گرفتن شرح حال و معاینه بدنی

پزشک شما از پرسش هایی برای گرفتن سابقه پزشکی شما شروع خواهد کرد. سپس پزشک یک معاینه بدنی خواهد داشت. این معاینه شامل گوش دادن به صدای ریه به وسیله استتوسکوپ (stethoscope) یا همان گوشی پزشکی معروف، برای پیدا کردن هرگونه صدای غیر طبیعی خواهد بود.

تصویر برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه

این تصاویر به پزشک در بررسی نشانه های التهاب در ریه کمک قابل توجهی می کند. اگر التهاب رؤیت شود، تصاویر اشعه ایکس همچنین اطلاعات مفیدی در مورد موقعیت دقیق این التهاب و وسعت آن در اختیار پزشک خواهد گذاشت.

کشت خون

در این تست از یک نمونه از خون برای تایید حضور عامل عفونی در جریان خون استفاده می شود. همچنین کشت خون، در تعیین دقیق اینکه چه ارگانیسمی مسئول ایجاد هر مورد خاص عفونت ریه می باشد، بسیار کمک کننده است.

کشت خلط

در مراحل یک کشت خلط، یک نمونه از ترشحات موجود در حلق بعد اینکه بیمار چند سرفه عمیق دارد تهیه می شود. سپس نمونه برای آنالیز های بیشتر و تعیین دقیق علت عفونت، به آزمایشگاه ارسال خواهد شد.

پالس اکسیمتری (Pulse oximetry)

طی این تست که میزان اکسیژن خون یا به طور دقیق تر غلظت اکسیژن در خون بیمار اندازه گیری می شود، یک حسگر بر روی انگشتان قرار می گیرد که مشخص می کند که آیا ریه ها اکسیژن کافی وارد جریان خون می کنند یا خیر.

سی تی اسکن (CT scan)

تصاویر حاصل از این روش تصویر برداری اطلاعاتی جزئی تر و شفاف تر از ریه های درگیر در اختیار پزشک می گذارد.

نمونه مایعات

اگر پزشک معالج، به مایع جنب موجود مشکوک باشد، یک نمونه ار این مایع توسط سرنگی که از بین دنده ها وارد قفسه سینه می شود، تهیه خواهد کرد. این مایع در حالت عادی، سبب تسهیل حرکت ریه ها در قفسه سینه می شود. این تست نیز می تواند به تشخیص علت بیماری بیانجامد.

برونکوسکوپی (Bronchoscopy)

یک تست برونکوسکوپی می تواند نمای درونی راه های تنفسی ریه را آشکار سازد. این تصاویر به وسیله یک دوربین که در انتهای یک لوله منعطف نصب شده است تهیه می شوند. این لوله به آرامی از دهان به سمت حلق در پایین و سپس ریه ها هدایت خواهد شد. این تست در صورتی انجام می شود که علائم ابتدایی، جدی باشند یا بیماری که در بیمارستان بستری شده است، به آنتی بیوتیک ها در حد مورد انتظار پاسخ ندهد

پیشگیری از عفونت ریه

• با پزشک تان در رابطه با تزریق واکسن آنفولانزا مشورت کنید و درصورت لزوم خود را واکسینه کنید.
• درباره ی استفاده از واکسن پنوموکوک از پزشک خود بپرسید و ببینید که مجاز به استفاده هستید یا خیر. درصورت استفاده از این واکسن می توانید در مقابل ذات الریه بدن تان را ایمن کنید.
• اگر سیگار می کشید و الکل مصرف می کنید، هر چه سریع تر به ترک آنها اقدام کنید.
• هنگام عطسه یا سرفه، دهان خود را کاملا بپوشانید.
• دستان خود را مرتب بشویید.
• دستمال کاغذی آلوده تان را پس از مصرف سریعا دور بیندازید.

روش های درمان عفونت ریه

الف)درمان خانگی عفونت ریه

• زیاد استراحت کنید.
• زیاد آب بنوشید تا مخاط را از بین ببرد و سرفه کردن را آسان کند.
• از مرطوب کننده ی هوا استفاده کنید یا بخور آب جوش بدهید. می توانید اکالیپتوس یا جوهر نعنای خشک (منتول) نیز به آبی که بخور می دهید، اضافه کنید.
• هنگام خواب، باید سرتان رو به بالا قرار بگیرد، از چند بالش استفاده کنید تا سطح سرتان بالا قرار بگیرد و تنفس تان راحت تر شده، مخاط ها نیز تخلیه بشوند.
• از مسکن ها استفاده کنید تا تب تان پایین بیاید و سردرد و ناراحتی موجود در ماهیچه ها کاهش پیدا کند.
• برای کاهش گلودرد نیز عسل و آب لیمو را با آب جوش مخلوط کنید و بخورید.

ب)درمان عفونت ریه با تغذیه

مایعات فراوان

برای بهبود عفونت ریه بهتر است مصرف آب و مایعات را به حداکثر برسانید،چون مصرف آب و مایعات باعث کنده شدن مخاط از سطح ریه ها می شوند.

غلات

ویتامین های گروه B موجود درغلات کامل مانند کینوا، برنج قهوه ای، جودوسر انرژی لازم وهمچنین دمای متعادل بدن را حفظ می کنند. ماده معدنی سلنیوم موجود در این دانه ها سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت ها خصوصا عفونت ریه تقویت می کند.

خوراکی های سرشار از پروتئین

خوراکی های سرشار از پروتئین، در بهبود عفونت ریه در دوران حاملگی نقش دارند. غذاهایی مانند آجیل، دانه، لوبیا، گوشت سفید و ماهی های آب سرد مانند سالمون و ساردین خاصیت ضدالتهابی دارند. آنها همچنین در ترمیم بافت های آسیب دیده و ساختن بافت های جدید در بدن موثر هستند. در دوران حاملگی با داشتن رژیم غذایی مناسب می توان از ابتلا به انواع بیماری ها و عفونت ها در امان بود.

سبزیجات

مصرف سبزیجات برگ سبز مانند کلم، کاهو، اسفناج که سرشاراز مواد مغذی هستند به بهبود عفونت تنفسی در دوران حاملگی کمک می کنند. سبزیجات حاوی آنتی اکسیدان هایی هستند که بدن را در برابر عوامل عفونی محافظت می کنند.

مرکبات

مصرف مرکباتی مانند پرتقال، انواع توت و کیوی که منبع غنی از ویتامین C هستند. ویتامین C که در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارد باعث افزایش سرعت بهبودی نیز می شود. مرکبات همچنین دارای آنتی اکسیدان هایی هستند که بدن را در برابر عوامل خارجی محافظت می کنند، پس سعی کنید برای جلوگیری از عفونت ها خصوصا عفونت ریه از میوه ها بیشتر استفاده کنید.

عسل طبیعی

عسل طبیعی دارای خاصیت ضدباکتریایی و ضد میکروبی است، که مصرف آن برای درمان سرفه و سرماخوردگی و علائم عفونت ریه بسیار موثر است.

شلغم

استفاده از شلغم و بخور آن نیز علاوه بر درمان سرماخوردگی در درمان عفونت ریه و درمان سرفه نیز موثر است. چند عدد شلغم را قطعه قطعه کرده و در یک لیتر شیر بجوشانید. می توانید مقداری شکر یا عسل نیز به آن اضافه کنید. همچنین استفاده از شلغم در سوپ نیز پیشنهاد می شود.

آب هویج

آب هویج علاوه بر تقویت قدرت بینایی به درمان اختلالات ریوی نیز کمک می کند. به افرادی که از عفونت ریه رنج می برند توصیه می شود که قبل از خوردن صبحانه یک لیوان آب هویج میل کنند. همچنین می توانند آب هویج را با شیر گرم نیز مخلوط کرده تا تاثیر بهتری داشته باشد.

انجیرو خرما

می توانید از جوشانده انجیر خشک نیز استفاده کنید. تعداد ده عدد انجیر را در دو لیوان آب بجوشانید و میل کنید. از جوشانده خرما نیز می توانید برای درمان عفونت در ریه استفاده کنید. دستور تهیه جوشانده خرما همانند جوشانده انجیر خشک می باشد.

پرهیزهای غذایی!

• سوسیس و کالباس
• نمک زیاد
• سرخ کردنی ها
• نوشیدنی های گازدار
• غذاها و نوشیدنی هایی که خیلی اسیدی و ترش هستند.
• چیپس و تنقلات دیگر
• نوشیدنی های الکلی

ج) درمان عفونت ریه در طب سنتی

عناب

برای تسکین عفونت های گلو، برونشیت، روده ها و مجاری ادرار از جوشانده عناب استفاده کنید و 30 تا 60 گرم عناب خشک را در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت جوشانده و آن را مصرف نمایید.

سیر

سیر با خاصیت ضدعفونی کنندگی که دارد قادر است علائم عفونت ریه را کاهش داده و به از بین بردن خلط سینه کمک می کند. همچنین برای درمان سل ریوی نیز سیر داروی مفیدی است. برای تاثیر بهتر می توانید چند حبه سیر را پوست گرفته و در یک لیوان شیر بجوشایند سپس آن را به صورت گرم بنوشید.

آویشن

یکی دیگر از درمان گیاهی عفونت ریه, گیاه آویشن است. این گیاه دارویی در درمان سرماخوردگی نیز موثر است. جوشانده گیاه آویشن برای از بین بردن عفونت ریه بسیار کاربرد دارد . می توانید 10 گرم گیاه خشک آویشن را در یک لیتر آب بجوشانید سپس آن را بنوشید. مزه دمنوش آویشن تلخ است بنابراین می توانید آن را با عسل یا نبات میل کنید.

شیرین بیان و سیب

از درمان های موثر عفونت ریه استفاده از شیرین بیان به همراه سیب است. کافیست که یک سیب را خرد کرده و هسته ها آن را جدا کنید. بهتر است که پوست سیب جدا نشود. سیب ها را به مدت 10 دقیقه در یک لیتر آب بجوشانید سپس دو قاشق چای خوری شیرین بیان به آن اضافه کنید. از این روش درمان می توانید تا بهبودی هر روز استفاده کنید.

جوشانده گل بنفشه

یکی دیگر از روش های درمان گیاهی عفونت ریه و سرفه در کودکان و بزرگسالان استفاده از جوشانده گل بنفشه است. از این جوشانده می توانید چند بار در هفته استفاده کنید.

زنجبیل

زنجبیل با داشتن خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی می تواند در مبارزه با میکروب های ایجاد کننده پنومونی که باعث عفونت ریه شده اند کمک کند. زنجبیل در کاهش درد قفسه سینه که از علائم عفونت ریه است،موثر است. برای تسکین درد قفسه ی سینه و عفونت ریه می توانید زنجبیل را به صورت چای مصرف کنید.

د)درمان دارویی عفونت ریه

آنتی بیوتیک ها همچون معجزه ای به جنگ با عفونت های بیماری زا رفته و جان بشر را نجات می دهند. نقش آنها در درمان عفونت های ریوی نیز مهم و حیاتی است. برای درمان عفونت ریه پزشکان معمولاً دارو آنتی بیوتیک خوراکی تجویز می کنند. اگرچه ممکن است در موارد حادتر نیاز به تزریق آنتی بیوتیک های وجود داشته باشد. افراد مبتلا به اختلالات تنفسی جدی گاهی نیاز به مصرف آنتی بیوتیک های استنشاقی خواهند داشت. همچنین پزشکان ممکن است مقداری داروی بدون نسخه (OTC) برای تخفیف درد و تب، در صورت نیاز، تجویز کنند. داروهای زیر از قبیل این دارو ها هستند:

• آسپرین
• ایبوپروفن
• استامینوفن

در ضمن در مواردی برای آرام سازی و تخفیف سرفه و کمک به استراحت بیمار، دارو های ضدسرفه توصیه می شود. هرچند باید به خاطر داشت که سرفه، خروج و حذف مایعات از ریه را تسهیل می کند، پس نباید سعی داشته باشیم آن را به طور کامل برطرف کنیم.

برای درمان عفونت ریه در کودکان نیز متخصص اطفال ممکن است از یک دارو آنتی بیوتیک خوراکی مانند آموکسی سیلین استفاده کند و در کنار آن به استراحت و رژیم غذایی مناسب تاکید بورزد. خواب زیاد و دریافت آب و سایر مایعات به مقدار کافی اهمیت زیادی دارد. ممکن است دو هفته طول بکشد تا درمان دارویی اثربخش واقع گردد.

روش های پاکسازی ریه

بخار درمانی

بخار درمانی یا استنشاق بخار شامل استنشاق بخار آب برای باز کردن مجاری تنفسی و کمک به ریه ها در تخلیه مخاط است. افراد مبتلا به بیماری های ریوی ممکن است در هوای سرد یا خشک، علائمشان بدتر شود. این آب و هوا می تواند غشای مخاطی مجاری تنفسی را خشک کرده و جریان خون را محدود کند. برعکس، بخار، گرما و رطوبت را به هوا می افزاید، که ممکن است باعث بهبود تنفس و از خشکی درآوردن مخاط داخل مجاری تنفسی و ریه ها شود.

سرفه کنترل شده

سرفه راهی است که بدن می تواند سموم موجود در مخاط را دفع کند. سرفه کنترل شده باعث شل شدن مخاط اضافی در ریه ها شده و آن را از طریق مجاری تنفسی به بالا می فرستد. افراد مبتلا به COPD می توانند برای پاکسازی ریه ها از مخاط اضافی، این تمرین ها را انجام دهند:

• با شانه های آرام، روی یک صندلی بنشینید و هر دو پا را روی زمین صاف نگه دارید.
• بازو ها را روی شکم جمع کنید.
• به آرامی از طریق بینی استنشاق کنید.
• در حالی که به جلو متمایل هستید، بازدم را به آرامی بیرون دهید و دست ها را به سمت معده فشار دهید.
• هنگام بازدم ۲ یا ۳ بار سرفه کنید، دهان را کمی باز نگه دارید.
• به آرامی از طریق بینی استنشاق کنید.
• استراحت کنید و در صورت لزوم، تمرین را تکرار کنید.

کوبه های قفسه سینه

تمرین های کوبه ای روش موثر دیگری برای از بین بردن مخاط اضافی از ریه هاست. یک متخصص مراقبت های بهداشتی یا درمانگر تنفسی از حجامت برای ضربه زدن ریتمیک به دیواره قفسه سینه استفاده می کند تا مخاط حبس شده در ریه ها خارج شود. ترکیب ضربات قفسه سینه و تخلیه وضعیتی می تواند به تخلیه مجاری تنفسی از مخاط اضافی کمک کند.